Georgia Chatzichristou & Argiris Alexiadis

At the end of 2013 in Greece, during the economic crisis and the pressure in which were, mainly the lower economic strata of society, the Social Welfare Center of Central Macedonia based in the city of Thessaloniki, recognizing as a goal the prevention, the removal of social exclusion and social cohesion, decided to intervene in the community. Until then, the reality of support was the social pharmacies, the social groceries and in general the distribution of clothing and material support. However, it seems that such a condition created a climate of dependence and embarrassment at the same time. The challenge was to make this “uncomfortable” situation “convenient”.

The Social Welfare Center of Central Macedonia, emphasized the empowerment of families in the community, through their children. The goal was to support school-age children and their families via the creation of a program called “Aetopoula”. The facilities of the program were:

• Free medical care
• Supportive teaching and cooperation with schools in the area
• References for speech therapy
• Specialized teaching to children with learning disabilities
• Assessment of children through psychometric tools, in cases where it was deemed necessary
• Creative work
• Participation in artistic events of the city and in excursions
• Participation in camps
• Counseling for the families
• Networking of families with psychosocial services in the community
• Informing parents about the current allowance policy in the context of the crisis
• Providing food to families
• Providing clothing and footwear to children
• Inclusion of their families in similar programs

The first step was to record the needs of the families and the concern was to respond to them, creating a program focused on the child as an entity, providing a framework of security and care, shaping the conditions for building healthy bonds, a condition that was necessary for psycho-emotional balance and development of their children. As far as families are concerned, the role of the program was supportive for parents with the ultimate goal of strengthening their parental role. The aim of it’s services was to empower and support them in order to change and ensure better quality living conditions for themselves and their children. Initially, families living in Western Thessaloniki, in the Municipality of Pavlos Melas, were selected. Many of these families were financially burdened and lived in poverty. They were families, some of which featured neglect or violence.

The group of children was supported by the staff, but also by volunteers and students, who carried out their internship. It is characteristic that the largest percentage of children participating has remained stable all these years for the most part. While the program involved school-age children, in practice it seemed that the bonds were maintained, during the time that some of the children were becoming adolescents.

Adolescents who, if this “holding” did not exist in their lives, would not have continued their schooling and most likely would have followed a different “path” in their lives. Children and adolescents who had no electricity or food at home, many of whom lived in an abusive environment, who were unable to maintain social relationships with peers, who had not experienced love, affection, care, security, which they enjoyed basic rights – according to the International Convention on the Rights of the Child – children living on the margin, deprived of basic activities in their daily lives.
In 2017, as this program was potentially developed and “mutated” according to the needs of the community, renamed as Child, Adolescent and Family Support Center “Thetis”, transforming its essential function and usefulness into his name, since “Thetis”, leader of the Nereids, was distinguished for its maternal and protective power. Seventy (70) children participated in the program, fifty (50) of whom were teenagers.

“Thetis” sought to respond to all needs by providing a framework of security, care, equal opportunities for participation in projects and life experiences. A common ideology behind all the efforts was that the children represent an “investment” for the future and therefore anything that may hinder their normal psychosocial and cognitive development should be addressed.
In 2021, considering that the local community of the Municipality of Pavlos Melas needed the creation of child protection structures and especially day centers, a new space was formed exclusively for teenagers, a Youth Center which is a branch of the Child, Adolescent & Family Support Center “Thetis”, while strengthening the role of the Social Welfare Center of Central Macedonia regarding child protection.

Its aim is to offer opportunities for personal and social development to young people in the local community, through social-educational activities and non-formal learning. The main purpose is the creation of an independent youth structure, as well as the recognition of “youthwork” in Greece, an institution that flourishes throughout Europe but not particularly in Greece. The vision of the youth center is to mobilize young people through incentives in order to take initiatives and become more active citizens.

More specifically, the objectives can be classified as follows:
– supporting adolescents and young people in the local community,
– promoting non-formal learning in the youth field,
– promoting the idea of the active citizen at local and European level

Regarding the local community:
– promoting awareness raising,
– promoting the voluntary ideal,
– promoting social inclusion and equal opportunities in education,
– establishing of a network of local organizations specializing in child protection, and
– raising the awareness of the local community on various social issues

In the area, teenagers and young people have the opportunity to coexist and interact, have access to the internet, have the opportunity to participate in art/athletic programs, community service activities by offering volunteer work and healthy leisure activities. The main concern is to cultivate active citizenship and the values of life through the creation of healthy relationships in a local community and in a population deprived of them, in an area where substance use and delinquency among minors is increased, while giving “life” in the afternoon in the area and especially acquiring young people a place where they can create, interact, be informed, educated and inspired. The Youth Center cooperates with the families, with the youth schools but also with the Juvenile Prosecutor’s Office, providing a holistic approach to their development.

Children and young people who lacked basic activities in their daily life, such as watching movies in cinema, taking summer vacation, having support in school lessons, watching football matches etc. through their initial participation in “Thetis” and then in the newly established Youth Center, have the opportunity to enjoy them, participating equally in the social web. This treaty in a way restores social injustices and promotes social cohesion.
The philosophy of the Youth Center is briefly enclosed in 4E and concerns tomorrow’s citizens of society:
-Inform
-Educate
-Inspire
-Influence

From 2015 until today, seven families of children who participated in the aforementioned programs were selected for their parallel participation in the “Housing and Reintegration” and “Housing and Labor” programs of the Ministry of Labor, Social Security and Social Solidarity – which was renamed Ministry of Labor and Social Affairs – with the Final Beneficiary being the Social Welfare Center of Central Macedonia and the Management Body the Independent Non-Governmental Association PRAKSIS, as well as – according to the FEANTSA typology, the “European Federation of National Organizations working with the European Organizations Working with the Homeless) – homeless are also people who live in accommodation or houses that do not meet the appropriate living conditions. In addition, these families had additional various characteristics such as immigration, single parenthood, disability, health problems, alcohol and substance use, etc. The criteria for selecting these families were economic, medical and socially. The purpose of the programs was the social reintegration of individuals and families through housing, finding work, financial and psychosocial support.

In these eight years, the result of the multidimensional and multilevel intervention was the reshaping of these families with dignity and respect, in a period of crisis. Both programs complemented the families. At the community level, their networking with the services created the possibility of further cooperation, after the end of the program at the level of feedback or strengthening of their autonomy. The results began to be apparent. The parents had the opportunity to better budget their expenses, while at the same time they were able to plan the repayment of their previous debts. This condition seems to have been a relief to them. The cooperation between the professionals between the programs and “Thetis” offered the possibility of a holistic and reasoning “view” of the families and the children. The goal remained the same: to support families, from a position of cooperation and not to exercise social control.

In general, most of the participating children’s families seem to be increasingly mobilized. Something that is obvious through the meetings with the parents or with the mothers, with whom they are more frequent and stable. Their mobilization is more evident through their consistency, the interest they express in their children’s learning and behavior, and their cooperation with schools. Also, parents who are unemployed, seem to be more mobilized to find work, seeking the help of staff in order to be referred to similar services, agencies or programs. With most parents, the conversations are now more focused on their families and more meaningful, established with more trust. What is required here is the relationship. During these years, a good and equal cooperation with the parents has been sought.

This seems to be absolutely crucial, as “violent” families – families that are related through violence, physical or psychological – are generally considered to be less mobilized. Few of them seem to ask for help on their own for many reasons: bad experiences with professionals in the past, fear of punishment or stigma, lack of information, lack of accessibility, lack of trust, cultural context, etc. (Levold T. et al. .1993)

It is a fact that the dynamics in families are observed to change. The intensity gradually weakens or relaxes more immediately. Parents seem to be more able to understand and respond more satisfactorily to their children’s care needs. Even if some are not able to do it, they are often able to locate it and gradually even recognize it. The more empowered and secure they feel, the more care, protection and tenderness they can offer their children.

Respectively, the daily contact with children and adolescents during the program, gives the opportunity to observe the general changes that began to happen slowly and gradually. It seems that they are starting to feel more secure. The program works decompressively, absorbing the tension they may feel. The people who make up the project team, professionals and non-professionals, have gradually become a “holding” for them, an important point of reference. Children and adolescents have established stable relationships with adults, beyond their family and relative environment with whom they can tell their secrets, share their thoughts and feelings. They can trust. They are learning more and more, behaviorally seem more limited and their verbal and emotional expression has also improved significantly. Their game seems to look more carefree. Points that could describe an effective way to prevent violence. Violence, which gives the present – physically and mentally – in their lives in many ways.

Could domestic violence be understood as an attempt to address or manage internal or external stress in life or relationship situations experienced as complex? As a control strategy that provides a sense of security – at least temporarily – through physical violence? (Levold T. et al.1993)
Professionals working with violence and all its forms, it is useful to think that their approach should be holistic, including all its dimensions, because violence is also present in child protection services. At this point one might wonder how many times mental health services, child protection and the courts use violence against families and all their members. Examples include juvenile detention, continued relocation of foster families, forcible removal of children from their families for admission to institutions, criminal prosecution, and incarceration of minors or adults when their parents are persecuted. Children are “uprooted” and violence is reproduced in various ways in their later life.

In the realm of this complexity, the way professionals view violence or abuse is of particular importance. If one considers child abuse a crime, a psychopathological symptom, deviant behavior or expression of poverty, plays an important question of how and from what children should ultimately be protected (Levold T. et al.1993).
According to the official instructions of the DHSS (Department of health and social security) “working together” child abuse is defined as follows: “The harm caused to children by parents or people in charge of their care through direct action, neglect or both” (DHSS 1988, Verse 5.31). The debate over child abuse in our society is constantly changing, depending on what is theoretically captured at the time and what is not and depending on which model of understanding is used (Herington, 1993). This is why a holistic approach is considered as necessary.

On the other hand, parents who neglect their children find it hard to believe that someone really cares about them. They do not recognize themselves as “significant others” for the child. The apparent “apathy” or “indifference” of many parents who neglect, in relation to both the care of their children and the overall state of their lives, shows that they themselves cannot imagine that they can bring about or change anything with their own power. That is why changes need patience and time. The persistence of professionals and therapists for a personal contact and the establishment of a relationship of trust in these cases often has greater therapeutic value than the use of certain therapeutic methods (Levold T. et al.1993).

Byrne & Mc Carthy argue that the concepts that professionals use when talking about parents and children in child abuse such as “perpetrators”, “victims” and “survivors” are too strongly attached and lead to existential closeness. so that no value remains in other abilities and capabilities of the victim and they are consolidated in specific rigid roles and positions (Herington, 1993). This applies to working with families. The inclusion and perception of parents always in binary, as a couple, involving both in the cooperation for the children and more generally for their whole family, seems to be absolutely important and necessary. Not being separated respectively as the “good” or the “bad” frees from the perception of a dipole, in which they may be in danger of being found and trapped as professionals.
Harry J. Aponte defines the social context in which these behaviors can be “read” from a different perspective. To be precise, he states about America in the 90s: “The social isolation and fragmentation coupled with the vagaries of today’s culture and values, have made us a vulnerable people. We do not connect with one another. We are anxious and angry. We lack a consensus of values and a common social structure to bring us together”. And he continues adding: “Families are breaking up. Social values and structures break down. The men, in particular, are losing their status and roles; adrift they begin to get in trouble. The women cannot depend upon them and have to rely on themselves. The partnership withers. The children lose the closeness, safety and direction they had. They begin to wander off into trouble. A new poverty develops, with its own culture of despair, self-devaluation and rage” (Harry J. Aponte, 1994).

The children or adolescents who are supported are part of their family system with their own intergenerational history, which is considered necessary to always be taken into account in relation to the social and cultural context of their families. The social and cultural context that pushes or pushes them to participate and at the same time differentiates them. In these families the relationship is an issue?

Would it be possible to recognize the production of new realities, the creation of opportunities, the possibility of choices, the strengthening of parent and child stocks, the creation of perspective, the support of the family as a response to the impasse? It seems that in that case increasing the complexity is the most drastic prevention of violence and the most advantageous option for child protection. The very systems of families invite youth workers to this thought. Solution-oriented professionals can become those who will “endure”, those who will “hold” mental children and parents, those who will frame, those who will support.

References

1. Levold T. Wedekind E. & Georgi H. (1993). “Domestic violence. System dynamics and therapeutic perspectives”, Translation T. Zisis, Familiedynamik, issue 3
2. Aponte J. Harry. (1994). “Bread and Spirit”: Therapy with the new poor. Diversity of race, culture and values”, W. Norton & Company Publications, page 3 -4
3. Herington S. London (1993), “Constructivism and child abuse”. Translation T. Zisis, Familiedynamik, issue 3

Version: PL

„Wczesna interwencja środowiskowa”
Georgia Chatzichristou i Argiris Alexiadis

Pod koniec 2013 roku w Grecji, w okresie kryzysu gospodarczego i presji, w której znajdowały się głównie niższe warstwy ekonomiczne społeczeństwa, Centrum Opieki Społecznej Macedonii Środkowej z siedzibą w Salonikach, uznając za cel zapobieganie, usuwanie wykluczenia społecznego i spójności społecznej, postanowiło interweniować w społeczności. Do tego czasu rzeczywistością wsparcia były apteki socjalne, socjalne artykuły spożywcze i ogólnie dystrybucja odzieży i wsparcie materialne. Wydaje się jednak, że taki stan stworzył jednocześnie klimat zależności i zażenowania. Wyzwaniem było uczynienie tej „niewygodnej” sytuacji – „wygodną”.

Centrum Opieki Społecznej w Macedonii Środkowej podkreśliło wzmocnienie pozycji rodzin w społeczności poprzez ich dzieci. Celem było wsparcie dzieci w wieku szkolnym i ich rodzin poprzez stworzenie programu „Aetopoula”. Obiektami programu były:
• Bezpłatna opieka medyczna
• Nauczanie wspierające i współpraca ze szkołami w okolicy
• Referencje dotyczące logopedii
• Specjalistyczne nauczanie dzieci z trudnościami w uczeniu się
• Ocena dzieci za pomocą narzędzi psychometrycznych, w przypadkach, gdy uznano to za konieczne
• Kreatywna praca
• Udział w wydarzeniach artystycznych miasta i wycieczkach
• Udział w obozach
• Poradnictwo dla rodzin
• Tworzenie społecznej sieci rodzin z usługami psychospołecznymi
• Informowanie rodziców o aktualnej polityce zasiłkowej w kontekście kryzysu
• Dostarczanie żywności rodzinom
• Zapewnienie dzieciom odzieży i obuwia
• Obejmowanie ich rodzin podobnymi programami

Pierwszym krokiem było spisanie potrzeb rodzin i troska o reagowanie na nie, stworzenie programu skoncentrowanego na dziecku jako całości, zapewniającego ramy bezpieczeństwa i opieki, kształtującego warunki do budowania zdrowych więzi oraz warunków, niezbędnych dla równowagi psycho-emocjonalnej i rozwoju dzieci. Jeśli chodzi o rodziny, rola programu polegała na wspieraniu rodziców, a ostatecznym celem było wzmocnienie ich roli rodzicielskiej. Celem prowadzonych działań było również wzmocnienie pozycji rodziców i wsparcie w celu zmiany jak również zapewnienie lepszej jakości warunków życia dla siebie i swoich dzieci. Początkowo wybrano rodziny mieszkające w zachodnich Salonikach, w gminie Pavlos Melas. Wiele z tych rodzin było zadłużonych i żyło w ubóstwie. Były to rodziny, w których częściowo występowało zaniedbanie i przemoc.

Grupę dzieci wspierała kadra, ale także wolontariusze i studenci, którzy realizowali staż. Charakterystyczne jest to, że największy odsetek uczestniczących dzieci w większości utrzymywał się na stałym poziomie przez te wszystkie lata. Chociaż program obejmował dzieci w wieku szkolnym, w praktyce okazało się, że więzi z pracownikami zostały utrzymane, w czasie, gdy niektóre z dzieci dorastały.

Bez skierowanego wsparcia niektórzy nastolatkowie, nie kontynuowaliby nauki i najprawdopodobniej poszliby inną „ścieżką” w swoim życiu. Pod opieką znalazły się dzieci i młodzież, które nie miały w domu elektryczności ani jedzenia, wielu z nich żyło w agresywnym środowisku, które nie były w stanie utrzymać relacji społecznych z rówieśnikami. Wiele z nich nie doświadczyło miłości, troski, opieki, bezpieczeństwa, czy też realizacji podstawowych praw. Według Międzynarodowej Konwencji Praw Dziecka były to dzieci żyjące na marginesie, pozbawione podstaw w życiu codziennym.

W 2017 roku program ten został rozwinięty i przekształcony zgodnie z potrzebami społeczności. Zyskał nazwę Centrum Wsparcia Dziecka, Młodzieży i Rodziny „Thetis”, przekształcając jego zasadniczą funkcję i użyteczność. Zgodnie z mitologią grecką Thetis (Tetyda – matka Achillesa, liderka nereid – nimf morskich), wyróżniała się mocą macierzyńską i opiekuńczą. W programie wzięło udział siedemdziesięcioro (70) dzieci, z których pięćdziesiąt (50) było nastolatkami.
Program „Thetis” starał się odpowiedzieć na wszystkie potrzeby, zapewniając ramy bezpieczeństwa, opieki, równych możliwości udziału w projektach i doświadczeniach życiowych. Wspólną ideologią stojącą za wszystkimi wysiłkami było to, że dzieci stanowią „inwestycję” na przyszłość i dlatego należy zająć się wszystkim, co może utrudniać ich normalny rozwój psychospołeczny i poznawczy.

W 2021 r. w związku z potrzebą stworzenia przez lokalną społeczność Gminy Pavlos Melas struktur ochrony dzieci, działających głównie świetlicach, powstała nowa przestrzeń przeznaczona wyłącznie dla młodzieży – Centrum Młodzieży będące filią Centrum Wsparcia Dziecka, Młodzieży i Rodziny. Centrum „Thetis” wzmocniło rolę Centrum Opieki Społecznej Macedonii Środkowej w zakresie ochrony dzieci.

Jego celem jest oferowanie młodym ludziom możliwości rozwoju osobistego i społecznego w społeczności lokalnej poprzez działania społeczno-edukacyjne i uczenie się metodami nieformalnymi. Głównym celem jest stworzenie niezależnej struktury młodzieżowej, a także uznanie roli instytucji „pracy z młodzieżą”, która rozwija się w całej Europie, ale nieszczególnie w Grecji. Wizją centrum młodzieżowego jest mobilizowanie młodych ludzi poprzez zachęty do podejmowania inicjatyw i stania się bardziej aktywnymi obywatelami.

Dokładniej, cele można sklasyfikować w następujący sposób:
– wspieranie młodzieży i młodzieży w społeczności lokalnej,
– promowanie uczenia się pozaformalnego,
– promowanie idei aktywnego obywatela na poziomie lokalnym i europejskim
W odniesieniu do społeczności lokalnej:
– promowanie podnoszenia świadomości,
– promowanie wolontariatu,
– promowanie włączenia społecznego i równych szans w edukacji,
– utworzenie sieci lokalnych organizacji specjalizujących się w ochronie dzieci oraz
– podnoszenie świadomości społeczności lokalnej w zakresie różnych zagadnień społecznych.

W okolicy nastolatkowie i młodzi ludzie mają możliwość działania i interakcji, mają dostęp do Internetu, mają możliwość uczestniczenia w programach artystycznych/sportowych, działaniach społecznych poprzez zaangażowanie wolontariackie i konstruktywne spędzanie wolnego czasu. Główną troską jest kultywowanie aktywnego obywatelstwa i wartości życiowych poprzez tworzenie zdrowych relacji w społeczności lokalnej i w populacji ich pozbawionej, na obszarze, w którym wzrasta używanie substancji i przestępczość wśród nieletnich. Jednocześnie jest dawany impuls do aktywności popołudniowych w okolicy, a zwłaszcza zdobywanie miejsca dla młodych ludzi, w którym mogą tworzyć, współdziałać, być informowanym, kształconym i inspirowanym. Centrum Młodzieży współpracuje z rodzinami, ze szkołami, ale także z Prokuraturą ds. Nieletnich, zapewniając holistyczne podejście do ich rozwoju.

Dzieci i młodzież, którym brakowało podstawowych zajęć w życiu codziennym, takich jak oglądanie filmów w kinie, wyjazdy na wakacje, wsparcie na lekcjach szkolnych, oglądanie meczów piłki nożnej itp. poprzez swój początkowy udział w „Thetis”, a następnie w nowo powstałym Centrum Młodzieży, mają okazję się nimi cieszyć, uczestnicząc w równym stopniu w sieci społecznościowej. Traktat ten niejako przywraca sprawiedliwość społeczną i promuje spójność społeczną.

Filozofia Centrum Młodzieży zawarta jest pokrótce w 4 punktach i dotyczy przyszłych obywateli społeczeństwa. Te zasady to:
-Informować
-Kształcić
-Inspirować
-Wpływać

Od 2015 r. do dziś wytypowano siedem rodzin dzieci, które uczestniczyły w ww. programach do ich równoległego udziału w programach „Mieszkanie i Reintegracja” oraz „Mieszkanie i Praca” Ministerstwa Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Solidarności Społecznej – który został przemianowany Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych – z Beneficjentem Końcowym będącym Centrum Pomocy Społecznej Macedonii Środkowej oraz Organem Zarządzającym Niezależne Stowarzyszenie Pozarządowe PRAKSIS, a także – zgodnie z typologią FEANTSA, „Europejska Federacja Organizacji Narodowych pracujących z Europejskie Organizacje Pracujące z Bezdomnymi) – osoby w kryzysie bezdomności to również osoby, które mieszkają w lokalach lub domach nie spełniających odpowiednich warunków bytowych. Ponadto rodziny te charakteryzowały się dodatkowymi cechami, takimi jak imigracja, samotne rodzicielstwo, niepełnosprawność, problemy zdrowotne, alkohol zażywanie substancji psychoaktywnych itp. Kryteria wyboru tych rodzin były rozpatrywane w perspektywie ekonomicznej, medycznej i społecznej. Celem programów była reintegracja społeczna osób i rodzin poprzez zakwaterowanie, znalezienie pracy, wsparcie finansowe i psychospołeczne.

W ciągu tych ośmiu lat efektem wielowymiarowej i wielopoziomowej interwencji było przekształcenie tych rodzin w okresie kryzysu z zachowaniem ich godności i poszanowaniem. Oba programy wspierały rodziny. Wsparcie ich usługami pomocowymi stworzyło możliwość dalszej współpracy, zaś po zakończeniu programu odbywało się na poziomie informacji zwrotnej lub wzmocnienia ich autonomii. Wyniki zaczęły być widoczne. Rodzice mieli możliwość lepszego rozplanowania wydatków, a jednocześnie mogli zaplanować spłatę dotychczasowych długów. Wydaje się, że tawspółpraca wpływa na nich pozytywnie i przynosi im ulgę. Współpraca między profesjonalistami programów i „Thetis” dała możliwość holistycznego i praktycznego „oglądu” rodzin i dzieci. Cel pozostał ten sam: wspierać rodziny z pozycji współpracy, a nie sprawować kontroli społecznej.

Ogólnie rzecz biorąc, większość rodzin dzieci biorących udział w programie wydaje się być coraz bardziej zmobilizowana. Przejawia się to na spotkaniach z rodzicami lub matkami, z które są częstsze i bardziej regularne. Motywacja jest bardziej widoczna poprzez ich konsekwencję, zainteresowanie, jakie wyrażają w postępy w nauce i zachowanie swoich dzieci oraz ich współpracę ze szkołami. Również rodzice, którzy są bezrobotni, wydają się być bardziej zmobilizowani w poszukiwaniu pracy, szukając pomocy personelu w celu skierowania do odpowiednich służb, agencji lub programów. W przypadku większości rodziców rozmowy są teraz bardziej skoncentrowane na ich rodzinach i bardziej znaczące, prowadzone z większym zaufaniem. Wymagana jest tutaj budowa relacji. Przez te lata poszukiwano dobrej i równej współpracy z rodzicami.

Wydaje się to być absolutnie kluczowe, ponieważ rodziny „przemocowe” – rodziny powiązane przez przemoc, fizyczną lub psychiczną – są ogólnie uważane za mniej zmotywowane. Niewielu z nich prosi o pomoc samodzielnie z wielu powodów: złe doświadczenia z profesjonalistami w przeszłości, obawa przed karą lub piętnem, brak informacji, brak dostępności, brak zaufania, kontekst kulturowy itp. (Levold T. i wsp. .1993)

Faktem jest, że obserwuje się zmianę relacji w rodzinach. Napięcie stopniowo słabnie lub natychmiast się rozluźnia. Rodzice wydają się być bardziej zdolni do zrozumienia i bardziej zadowalającego reagowania na potrzeby swoich dzieci w zakresie opieki. Nawet jeśli niektórzy nie są w stanie tego zrobić, często są w stanie to zauważyć, a stopniowo nawet rozpoznać potrzeby. Im bardziej czują się silni i bezpieczni, tym więcej troski, ochrony i czułości mogą zaoferować swoim dzieciom.
Odpowiednio, codzienny kontakt z dziećmi i młodzieżą w trakcie działania programu daje możliwość obserwowania ogólnych zmian, które zaczęły zachodzić powoli i stopniowo. Wygląda na to, że zaczynają czuć się bezpieczniej. Program działa dekompresyjnie, pochłaniając napięcie, które mogą odczuwać. Ludzie tworzący zespół projektowy, profesjonaliści i wolontariusze, stopniowo stają się dla nich „holdingiem”, ważnym punktem odniesienia. Dzieci i młodzież nawiązały trwałe relacje z dorosłymi poza rodziną i bliskim otoczeniem. Mogą tu zdradzać swoje sekrety, dzielić się swoimi przemyśleniami i uczuciami. Mogą ufać. Uczą się coraz więcej, kontrolują swoje zachowanie, a ich werbalna i emocjonalna ekspresja również znacznie się poprawiła. Wyglądają na bardziej beztroskich. Poznają zasady, które mogą opisać skuteczny sposób zapobiegania przemocy. Przemocy, która trwa obecnie – fizycznej i psychicznej – w ich życiu na wiele sposobów.

Czy przemoc domowa może być rozumiana jako próba radzenia sobie z wewnętrznym lub zewnętrznym stresem w sytuacjach doświadczanych w codziennym życiu lub w związku? Czy może być rozpatrywana jako strategia kontroli dająca poczucie bezpieczeństwa – przynajmniej chwilowego – poprzez przemoc fizyczną? (Levold T. i wsp. 1993)

Specjalistom zajmującym się przemocą i wszystkimi jej formami warto zalecić, że ich podejście powinno być holistyczne, obejmujące wszystkie jej wymiary, ponieważ przemoc jest również obecna w służbach ochrony dzieci. W tym miejscu można by się zastanawiać, ile razy służby zdrowia psychicznego, ochrona dzieci i sądy stosują przemoc wobec rodzin i wszystkich ich członków. Przykłady obejmują areszt dla nieletnich, dalsze przenoszenie dzieci do rodzin zastępczych, przymusowe usuwanie dzieci z ich rodzin w celu przyjęcia do instytucji, postępowanie karne oraz pozbawienie wolności nieletnich lub dorosłych, gdy ich rodzice są prześladowani. Dzieci są „wykorzeniane”, a przemoc jest reprodukowana na różne sposoby w ich późniejszym życiu.

W tej złożoności sposób, w jaki profesjonaliści postrzegają przemoc lub nadużycia, ma szczególne znaczenie. Jeśli ktoś uważa wykorzystywanie dzieci za przestępstwo, objaw psychopatologiczny, dewiacyjne zachowanie lub wyraz ubóstwa, odgrywa ważną rolę w kwestii tego, jak i przed czym dzieci powinny być ostatecznie chronione (Levold T. i in. 1993).

Zgodnie z oficjalnymi instrukcjami DHSS (Departament Zdrowia i Opieki Społecznej) krzywdzenie dzieci definiuje się w następujący sposób: „Szkoda wyrządzona dzieciom przez rodziców lub osoby sprawujące opiekę nad nimi, przez bezpośrednie działanie, zaniedbanie lub jedno i drugie” (DHSS 1988, werset 5.31). Debata na temat krzywdzenia dzieci w naszym społeczeństwie ciągle się zmienia, w zależności od tego, co jest teoretycznie uchwycone w danym czasie, a co nie, oraz w zależności od zastosowanego modelu rozumienia (Herington, 1993). Dlatego za konieczne uważa się podejście holistyczne.

Z drugiej strony rodzicom, którzy zaniedbują swoje dzieci, trudno jest uwierzyć, że ktoś naprawdę się o nie troszczy. Nie uznają się za „istotnych dorosłych” dla dziecka. Wykazują pozorną „apatię” lub „obojętność”. Wielu rodziców, którzy zaniedbują, zarówno opiekę nad swoimi dziećmi, jak i ogólne sprawy rodzinne, pokazuje, że sami nie wyobrażają sobie, że mogą coś zrobić lub zmienić o własnych siłach. Dlatego zmiany wymagają cierpliwości i czasu. Wytrwałość profesjonalistów i terapeutów w osobistym kontakcie i nawiązanie relacji zaufania w tych przypadkach często ma większą wartość terapeutyczną niż stosowanie innych metod terapeutycznych (Levold T. i in. 1993).

Byrne i Mc Carthy twierdzą, że pojęcia, których używają profesjonaliści, mówiąc o rodzicach i dzieciach wykorzystywanych jako „sprawcy”, „ofiary” i „ocaleni”, powodują zbyt mocne przywiązanie do przypisanych im ról i prowadzą do ich utrwalenia tak, aby inne zdolności i możliwości ofiary nie miały żadnej wartości. Zostają osadzeni w określonych, sztywnych rolach i pozycjach (Herington, 1993). Wpływa to na pracę z rodzinami. Absolutnie ważne i konieczne wydaje się włączanie i postrzeganie rodziców zawsze wspólnie, jako pary, która angażuje się zarówno we współpracę na korzyść dzieci, jak i szerzej – całej rodziny. Brak podziału na odpowiednio „dobrych” lub „złych” uwalnia od percepcji dipola, w którym mogą być narażeni na znalezienie się w niebezpieczeństwie.

Harry J. Aponte definiuje kontekst społeczny, w którym te zachowania można „odczytać” z innej perspektywy. Mówiąc dokładniej, mówi o Ameryce lat 90.: „Izolacja społeczna i fragmentacja w połączeniu z kaprysami dzisiejszej kultury i wartości uczyniły z nas ludzi bezbronnych. Nie łączymy się ze sobą. Jesteśmy niespokojni i źli. Brakuje nam konsensusu wartości i wspólnej struktury społecznej, które nas łączą”. I dodaje: „Rodziny się rozpadają. Rozpadają się społeczne wartości i struktury. W szczególności mężczyźni tracą swój status i role; dryfując zaczynają mieć kłopoty. Kobiety nie mogą na nich polegać i muszą polegać na sobie. Partnerstwo więdnie. Dzieci tracą bliskość, bezpieczeństwo i kierunek rozwoju. Zaczynają wpadać w kłopoty. Rozwija się nowe ubóstwo z własną kulturą rozpaczy, dewaluacji i wściekłości” (Harry J. Aponte, 1994).

Funkcje wspierające dzieci i młodzież przenikają do systemu rodzinnego, z których każdy ma własną historią międzypokoleniową, którą uważa się za konieczną do uwzględnienia w kontekście społecznym i kulturowym. Kontekst społeczny i kulturowy, który popycha lub skłania ich do uczestnictwa w systemie wsparcia jednocześnie ich różnicuje. Czy w tych rodzinach związek z organizacjami wspierającymi jest problemem?
Czy można by uznać: kreowanie nowych rzeczywistości, tworzenie możliwości, możliwości wyborów, wzmacnianie zasobów rodzicielskich i potomnych, tworzenie perspektywy, wspieranie rodziny, za odpowiedź na impas? Wydaje się, że w takim przypadku wprowadzanie współpracy projektowej jest najbardziej skutecznym sposobem zapobiegania przemocy i najkorzystniejszą opcją ochrony dziecka. Same rodziny popierają ideę osób pracujących z młodzieżą. Specjaliści zorientowani na rozwiązania mogą stać się tymi, którzy „wytrwają”, tymi, którzy będą „wspierać” rozwój dzieci i rodziców, tymi, którzy będą motywować.

Bibliografia

Levold T. Wedekind E. i Georgi H. (1993). „Przemoc domowa. Dynamika systemu i perspektywy terapeutyczne”, Tłumaczenie T. Zisis, Familiedynamik, zeszyt 3
Aponte J. Harry’ego. (1994). „Chleb i Duch”: Terapia z nowymi ubogimi. Różnorodność rasy, kultury i wartości”, W. Norton & Company Publications, s. 3 -4
Herington S. London (1993), „Konstruktywizm i wykorzystywanie dzieci”. Tłumaczenie T. Zisis, Familiedynamik, nr 3

Version: SL

Zgodnja skupnostna intervencija za otroke, mladostnike in njihove družine v času krize

Konec leta 2013 se je v Grčiji v času gospodarske krize in pritiska, v katerem so bili predvsem nižji ekonomski sloji družbe, Center za socialno varstvo Srednje Makedonije s sedežem v mestu Solun, ki je kot cilj prepoznal preprečevanje, odpravljanje socialne izključenosti in socialno kohezijo, odločil za posredovanje v skupnosti. Do tedaj so bile realnost podpore socialne lekarne, socialne trgovine z živili ter na splošno razdeljevanje oblačil in materialne podpore. Vendar se zdi, da je takšno stanje ustvarjalo ozračje odvisnosti in hkrati sramote. Izziv je bil, kako to “neprijetno” stanje narediti “priročno”.

Center za socialno varstvo v Srednji Makedoniji je poudaril krepitev moči družin v skupnosti prek njihovih otrok. Cilj je bil podpreti šoloobvezne otroke in njihove družine z vzpostavitvijo programa, imenovanega “Aetopoula”. V okviru programa so bili vzpostavljeni naslednji ukrepi:

• Brezplačna zdravstvena oskrba
• Podporno poučevanje in sodelovanje s šolami na določenem območju
• Reference za logopedijo
• Specializirano poučevanje otrok z učnimi težavami
• Ocenjevanje otrok s psihometričnimi orodji v primerih, ko je bilo to potrebno
• Ustvarjalno delo
• Sodelovanje na umetniških prireditvah v mestu in na izletih
• Sodelovanje na taborih
• Svetovanje za družine
• Povezovanje družin s psihosocialnimi službami v skupnosti
• Informiranje staršev o trenutni politiki prejemkov v okviru krize
• Zagotavljanje hrane družinam
• Zagotavljanje oblačil in obutve za otroke
• Vključevanje družin v podobne programe

Prvi korak je bil evidentiranje potreb družin, skrb pa odziv nanje z oblikovanjem programa, osredotočenega na otroka kot celoto, zagotavljanjem okvira varnosti in skrbi, oblikovanjem pogojev za vzpostavljanje zdravih vezi, kar je bil pogoj, potreben za psiho-čustveno ravnovesje in razvoj njihovih otrok. Kar zadeva družine, je bila vloga programa podporna za starše s končnim ciljem krepitve njihove starševske vloge. Cilj njegovih storitev je bil opolnomočiti in jih podpirati, da bi spremenili in zagotovili bolj kakovostne življenjske pogoje zase in za svoje otroke. Sprva so bile izbrane družine, ki živijo v zahodnem Solunu, v občini Pavlos Melas. Številne od teh družin so bile finančno obremenjene in so živele v revščini. To so bile družine, v nekaterih od njih je bilo opaziti zanemarjanje ali nasilje.

Skupini otrok so pomagali zaposleni, pa tudi prostovoljci in študenti, ki so opravljali prakso. Značilno je, da je največji delež sodelujočih otrok v vseh teh letih večinoma ostal nespremenjen. Čeprav so bili v program vključeni šoloobvezni otroci, se je v praksi zdelo, da so se vezi ohranjale tudi v času, ko so nekateri otroci postajali mladostniki.

Mladostniki, ki, če tega programa v njihovem življenju ne bi bilo, ne bi nadaljevali šolanja in bi najverjetneje ubrali drugačno “pot” v svojem življenju. Otroci in mladostniki, ki doma niso imeli elektrike ali hrane, mnogi od njih so živeli v okolju, v katerem so jih zlorabljali, ki niso mogli vzdrževati socialnih odnosov z vrstniki, ki niso doživeli ljubezni, naklonjenosti, skrbi, varnosti, ki so jim pripadale osnovne pravice – v skladu z Mednarodno konvencijo o otrokovih pravicah – otroci, ki živijo na robu, prikrajšani za osnovne dejavnosti v svojem vsakdanjem življenju.

Ker se je ta program potencialno razvijal in “mutiral” glede na potrebe skupnosti, se je leta 2017 preimenoval v Center za podporo otrokom, mladostnikom in družinam “Thetis”, s čimer se je njegova bistvena funkcija in koristnost preoblikovala v njegovo ime, saj je “Thetis”, voditeljica Nereid, izstopala po svoji materinski in zaščitniški moči. V programu je sodelovalo sedemdeset (70) otrok, od tega petdeset (50) najstnikov.

“Thetis” je poskušala odgovoriti na vse potrebe z zagotavljanjem okvira varnosti, skrbi, enakih možnosti za sodelovanje v projektih in življenjskih izkušnjah. Skupna ideologija vseh prizadevanj je bila, da otroci predstavljajo “naložbo” za prihodnost, zato je treba obravnavati vse, kar lahko ovira njihov normalen psihosocialni in kognitivni razvoj.

Glede na to, da je lokalna skupnost občine Pavlos Melas leta 2021 potrebovala vzpostavitev struktur za zaščito otrok, zlasti dnevnih centrov, je bil oblikovan nov prostor izključno za najstnike, mladinski center, ki je podružnica centra za podporo otrokom, mladostnikom in družinam “Thetis”, hkrati pa je bila okrepljena vloga centra za socialno varstvo Srednje Makedonije glede zaščite otrok.

Njegov cilj je mladim v lokalni skupnosti ponuditi priložnosti za osebni in družbeni razvoj prek socialno-izobraževalnih dejavnosti in neformalnega učenja. Glavni namen je oblikovanje neodvisne mladinske strukture in priznanje “mladinskega dela” v Grčiji, institucije, ki se razvija po vsej Evropi, vendar ne zlasti v Grčiji. Vizija mladinskega centra je, da s spodbudami mobilizira mlade, da prevzamejo pobude in postanejo aktivnejši državljani.

Natančneje lahko cilje razvrstimo na naslednji način:

• podpora mladostnikom in mladim v lokalni skupnosti,
• spodbujanje neformalnega učenja med mladimi,
• spodbujanje ideje aktivnega državljana na lokalni in evropski ravni

V zvezi z lokalno skupnostjo:

• spodbujanje ozaveščanja,
• spodbujanje ideala prostovoljstva,
• spodbujanje socialne vključenosti in enakih možnosti v izobraževanju,
• vzpostavitev mreže lokalnih organizacij, specializiranih za zaščito otrok, in
• ozaveščanje lokalne skupnosti o različnih socialnih vprašanjih.

Na tem območju imajo najstniki in mladi možnost sobivanja in medsebojnega sodelovanja, dostop do interneta, možnost sodelovanja v umetniških/športnih programih, dejavnostih za skupnost s prostovoljnim delom in zdravim preživljanjem prostega časa. Glavna skrb je gojiti aktivno državljanstvo in življenjske vrednote z ustvarjanjem zdravih odnosov v lokalni skupnosti in pri prebivalstvu, ki je zanje prikrajšano, na območju, kjer je povečana uporaba psihoaktivnih snovi in prestopništvo med mladoletniki, hkrati pa popoldne na tem območju dati “življenje” in zlasti pridobiti mladim prostor, kjer lahko ustvarjajo, sodelujejo, se informirajo, izobražujejo in navdihujejo. Mladinski center sodeluje z družinami, s šolami za mlade, pa tudi s tožilstvom za mladoletnike, s čimer zagotavlja celosten pristop k njihovemu razvoju.

Otroci in mladi, ki jim je v vsakdanjem življenju primanjkovalo osnovnih dejavnosti, kot so gledanje filmov v kinu, poletne počitnice, podpora pri šolskem pouku, spremljanje nogometnih tekem itd., imajo z začetnim sodelovanjem v “Thetisu” in nato v novoustanovljenem mladinskem centru priložnost, da jih uživajo in enakovredno sodelujejo v družbenem spletu. Ta pogodba na nek način odpravlja socialne krivice in spodbuja socialno kohezijo.

Filozofija mladinskega centra:

• Informiranje
• izobraževanje
• vzpodbuda
• vpliv

Od leta 2015 do danes je bilo sedem družin otrok, ki so sodelovali v omenjenih programih, izbranih za vzporedno sodelovanje v programih “Stanovanje in reintegracija” ter “Stanovanje in delo” Ministrstva za delo, socialne varnosti in socialne solidarnosti – ki se je preimenovalo v Ministrstvo za delo in socialne zadeve -, pri čemer sta bila končni upravičenec Center za socialno varstvo Srednje Makedonije in organ upravljanja neodvisno nevladno združenje PRAKSIS ter – v skladu s tipologijo FEANTSA – “Evropska zveza nacionalnih organizacij, ki delajo z evropskimi organizacijami, ki delajo z brezdomci”) – brezdomci so tudi ljudje, ki živijo v stanovanjih ali hišah, ki ne izpolnjujejo ustreznih bivalnih pogojev. Poleg tega so imele te družine dodatne različne značilnosti, kot so priseljevanje, enostarševstvo, invalidnost, zdravstvene težave, uživanje alkohola in psihoaktivnih snovi itd. Merila za izbor teh družin so bila ekonomska, zdravstvena in socialna. Namen programov je bila socialna reintegracija posameznikov in družin z nastanitvijo, iskanjem dela, finančno in psihosocialno podporo.

V teh osmih letih je bil rezultat večdimenzionalnega in večnivojskega posredovanja preoblikovanje teh družin z dostojanstvom in spoštovanjem v obdobju krize. Oba programa sta družine dopolnjevala. Na ravni skupnosti je njihovo povezovanje s službami ustvarilo možnost nadaljnjega sodelovanja, po koncu programa na ravni povratnih informacij ali krepitve njihove avtonomije. Rezultati so se začeli kazati. Starši so imeli možnost bolje načrtovati svoje izdatke, hkrati pa so lahko načrtovali odplačilo svojih prejšnjih dolgov. Zdi se, da jim je to stanje prineslo olajšanje. Sodelovanje med strokovnjaki med programi in “Thetisom” je ponudilo možnost celostnega in utemeljenega “pogleda” na družine in otroke. Cilj je ostal isti: podpirati družine s stališča sodelovanja in ne izvajati socialnega nadzora.

Na splošno se zdi, da je večina sodelujočih družin otrok vedno bolj mobilizirana. Nekaj, kar je razvidno iz srečanj s starši ali z materami, s katerimi so srečanja pogostejša in stabilnejša. Njihova mobilizacija je bolj očitna prek njihove doslednosti, zanimanja, ki ga izražajo za učenje in vedenje svojih otrok, ter sodelovanja s šolami. Prav tako se zdi, da so starši, ki so brezposelni, bolj mobilizirani za iskanje dela in iščejo pomoč osebja, da bi jih napotili na podobne storitve, agencije ali programe. Z večino staršev so pogovori zdaj bolj osredotočeni na njihove družine in bolj smiselni, vzpostavljeni z večjim zaupanjem. Pri tem je potreben odnos. V teh letih se je s starši poskušalo vzpostaviti dobro in enakovredno sodelovanje.

Zdi se, da je to povsem ključnega pomena, saj “nasilne” družine – družine, ki so povezane z nasiljem, fizičnim ali psihičnim – na splošno veljajo za manj mobilizirane. Zdi se, da jih le redke same zaprosijo za pomoč iz številnih razlogov: slabe izkušnje s strokovnjaki v preteklosti, strah pred kaznijo ali stigmo, pomanjkanje informacij, nedostopnost, pomanjkanje zaupanja, kulturni kontekst itd. (Levold T. et al. .1993).

Dejstvo je, da se dinamika v družinah spreminja. Intenzivnost postopoma slabi ali pa se sproti bolj sprošča. Zdi se, da so starši bolj sposobni razumeti potrebe svojih otrok po oskrbi in se nanje bolj zadovoljivo odzivati. Tudi če nekateri tega ne zmorejo, jih pogosto zmorejo najti in postopoma celo prepoznati. Bolj ko se počutijo opolnomočene in varne, več skrbi, zaščite in nežnosti lahko ponudijo svojim otrokom.

Vsakodnevni stik z otroki in mladostniki med programom, daje možnost opazovanja splošnih sprememb, ki so se začele dogajati počasi in postopoma. Zdi se, da se začenjajo počutiti bolj varne. Program deluje dekompresivno in absorbira napetosti, ki jih morda čutijo. Ljudje, ki sestavljajo projektno ekipo, strokovnjaki in nestrokovnjaki, so jim postopoma postali “oprijemališče”, pomembna referenčna točka. Otroci in mladostniki so vzpostavili stabilne odnose z odraslimi, ki presegajo njihovo družinsko in sorodstveno okolje, katerim lahko povedo svoje skrivnosti, delijo svoje misli in občutke. Lahko jim zaupajo. Vedno več se učijo, vedenjsko se zdijo bolj omejeni, tudi njihovo besedno in čustveno izražanje se je bistveno izboljšalo. Zdi se, da je njihova igra videti bolj brezskrbna. Točke, ki bi lahko opisale učinkovit način preprečevanja nasilja. Nasilje, ki daje sedanjosti – fizično in psihično – v njihovem življenju na številne načine.

Ali je mogoče nasilje v družini razumeti kot poskus reševanja ali obvladovanja notranjega ali zunanjega stresa v življenjskih ali odnosnih situacijah, ki jih doživljamo kot zapletene? Kot strategija nadzora, ki s fizičnim nasiljem vsaj začasno zagotavlja občutek varnosti? (Levold T. et al. 1993)

Strokovnjaki, ki se ukvarjajo z nasiljem in vsemi njegovimi oblikami, je koristno razmišljati, da bi moral biti njihov pristop celosten in vključevati vse njegove razsežnosti, saj je nasilje prisotno tudi v službah za zaščito otrok. Na tej točki se lahko vprašamo, kolikokrat službe za duševno zdravje, službe za zaščito otrok in sodišča uporabljajo nasilje nad družinami in vsemi njihovimi člani. Primeri vključujejo pridržanje mladoletnikov, nenehno preseljevanje rejniških družin, prisilni odvzem otrok iz družin zaradi sprejema v zavode, kazenski pregon in zapiranje mladoletnikov ali odraslih, kadar so njihovi starši preganjani. Otroci so “izkoreninjeni”, nasilje pa se na različne načine reproducira v njihovem nadaljnjem življenju.

Na področju te kompleksnosti je še posebej pomembno, kako strokovnjaki gledajo na nasilje ali zlorabo. Če obravnavamo zlorabo otrok kot kaznivo dejanje, psihopatološki simptom, deviantno vedenje ali izraz revščine, igra pomembno vlogo vprašanje, kako in pred čim je treba na koncu zaščititi otroke (Levold T. idr. 1993).

V skladu z uradnimi navodili DHSS (Ministrstvo za zdravje in socialno varnost) za “sodelovanje” je zloraba otrok opredeljena na naslednji način: “Škoda, ki jo otrokom povzročijo starši ali osebe, odgovorne za njihovo varstvo, z neposrednim delovanjem, zanemarjanjem ali obojim” (DHSS 1988, verz 5.31). Razprava o zlorabi otrok v naši družbi se nenehno spreminja, odvisno od tega, kaj je v tistem trenutku teoretično zajeto in kaj ne, ter od tega, kateri model razumevanja se uporablja (Herington, 1993). Zato velja, da je celostni pristop nujen.

Po drugi strani pa starši, ki zanemarjajo svoje otroke, težko verjamejo, da je nekomu resnično mar zanje. Sami sebe ne prepoznajo kot “pomembne druge osebe” za otroka. Navidezna “apatija” ali “brezbrižnost” mnogih staršev, ki zanemarjajo, tako glede skrbi za svoje otroke kot glede splošnega stanja svojega življenja kaže, da si sami ne morejo predstavljati, da bi lahko s svojimi močmi kaj dosegli ali spremenili. Zato so za spremembe potrebni potrpežljivost in čas. Vztrajanje strokovnjakov in terapevtov pri osebnem stiku in vzpostavitvi odnosa zaupanja ima v teh primerih pogosto večjo terapevtsko vrednost kot uporaba nekaterih terapevtskih metod (Levold T. idr. 1993).

Byrne in Mc Carthy trdita, da so pojmi, ki jih strokovnjaki uporabljajo, ko govorijo o starših in otrocih pri zlorabi otrok, kot so “storilci”, “žrtve” in “preživeli”, preveč močno navezani in vodijo v eksistencialno zaprtost. tako da v drugih sposobnostih in zmožnostih žrtve ne ostane nobena vrednost in so utrjene v posebnih togih vlogah in položajih (Herington, 1993). To velja tudi za delo z družinami. Vključevanje in dojemanje staršev vedno binarno, kot para, ki je vključen v sodelovanje za otroke in širše za celotno družino, se zdi absolutno pomembno in potrebno. Če jih ne ločujejo kot “dobre” oziroma “slabe”, se osvobodijo dojemanja dipola, v katerem so lahko v nevarnosti, da se znajdejo in ujamejo kot strokovnjaki. Harry J. Aponte opredeljuje družbeni kontekst, v katerem je mogoče ta vedenja “brati” z druge perspektive. Natančneje, o Ameriki v devetdesetih letih prejšnjega stoletja pravi: “Družbena izoliranost in razdrobljenost sta nas skupaj s spremenljivostjo današnje kulture in vrednot naredili za ranljive ljudi. Ne povezujemo se med seboj. Smo zaskrbljeni in jezni. Manjka nam soglasje o vrednotah in skupna družbena struktura, ki bi nas združevala. V nadaljevanju dodaja: “Družine razpadajo. Razpadajo družbene vrednote in strukture. Predvsem moški izgubljajo svoj status in vloge; na vodi se začnejo zapletati v težave. Ženske se ne morejo zanesti nanje in se morajo zanašati nase. Partnerstvo se krči. Otroci izgubijo bližino, varnost in usmeritev, ki so jo imeli. Začnejo se zapletati v težave. Razvije se nova revščina z lastno kulturo obupa, samovrednotenja in besa” (Harry J. Aponte, 1994).

Otroci ali mladostniki, ki so deležni podpore, so del svojega družinskega sistema z lastno medgeneracijsko zgodovino, za katero velja, da jo je treba vedno upoštevati glede na družbeni in kulturni kontekst njihovih družin. Družbeni in kulturni kontekst, ki jih sili ali sili k sodelovanju in jih hkrati diferencira. V teh družinah je vprašanje odnosa?

Ali bi bilo mogoče prepoznati ustvarjanje novih realnosti, ustvarjanje priložnosti, možnost izbire, krepitev zalog staršev in otrok, ustvarjanje perspektive, podporo družine kot odgovor na brezizhodno situacijo? Zdi se, da je v tem primeru povečanje kompleksnosti najbolj drastično preprečevanje nasilja in najugodnejša možnost za zaščito otrok. Že sami sistemi družin vabijo mladinske delavce k tej misli. V rešitve usmerjeni strokovnjaki lahko postanejo tisti, ki bodo “zdržali”, tisti, ki bodo “držali” duševne otroke in starše, tisti, ki bodo uokvirjali, tisti, ki bodo podpirali.

Literatura:

Levold T. Wedekind E. & Georgi H. (1993). “Domestic violence. System dynamics and therapeutic perspectives”, Translation T. Zisis, Familiedynamik, issue 3

Aponte J. Harry. (1994). “Bread and Spirit”: Therapy with the new poor. Diversity of race, culture and values”, W. Norton & Company Publications, page 3 -4

Herington S. London (1993), “Constructivism and child abuse”. Translation T. Zisis, Familiedynamik, issue 3

Version: IT

L’intervento precoce della comunità

Alla fine del 2013 in Grecia, durante la crisi economica, il Social Welfare Center of Central Macedonia con sede nella città di Salonicco, riconoscendo come obiettivo la prevenzione e la lotta all’esclusione sociale, ha deciso di intervenire nella comunità. Fino ad allora, la realtà a supporto della popolazione erano le farmacie sociali, le drogherie sociali e in generale la distribuzione di indumenti e sostegni materiali. Tuttavia, sembrava che questi servizi creassero se un clima di dipendenza e imbarazzo allo stesso tempo. La sfida era rendere “conveniente” questa situazione “scomoda”.

Il Social Welfare Center of Central Macedonia ha sottolineato come l’empowerment delle famiglie nella comunità potesse essere attivato attraverso i loro figli. L’obiettivo era sostenere i bambini in età scolare e le loro famiglie attraverso la creazione di un programma chiamato “Aetopoula”. Le attività del programma erano:
• Assistenza medica gratuita
• Insegnamento di supporto e cooperazione con le scuole della zona
• Logopedia
• Insegnamento specializzato a bambini con difficoltà di apprendimento
• Valutazione dei bambini attraverso strumenti psicometrici, nei casi in cui si è ritenuto necessario
• Lavoro creativo
• Partecipazione ad eventi artistici della città e ad escursioni
• Partecipazione ai campi
• Consulenza per le famiglie
• Collegamento in rete delle famiglie con i servizi psicosociali nella comunità
• Informazione per i genitori sull’attuale politica di indennità nel contesto della crisi
• Distribuzione di cibo alle famiglie
• Fornitura di abbigliamento e calzature ai bambini

Il primo passo è stato registrare i bisogni delle famiglie, la preoccupazione era rispondere ad essi, creando un programma incentrato sul bambino come entità, fornendo un quadro di sicurezza e cura, modellando le condizioni per costruire legami sani, una condizione che era necessario per l’equilibrio psico-emotivo e lo sviluppo dei propri figli. Per quanto riguarda le famiglie, il ruolo del programma è stato di supporto ai genitori con l’obiettivo finale di rafforzare il loro ruolo genitoriale. Lo scopo dei servizi era di responsabilizzarli e sostenerli al fine di cambiare e garantire condizioni di vita di migliore qualità per se stessi e i loro figli. Inizialmente sono state selezionate le famiglie che vivevano a Salonicco occidentale, nel comune di Pavlos Melas. Molte di queste famiglie erano gravate finanziariamente e vivevano in povertà. Alcune famiglie erano caratterizzate da abbandono o violenza.

Il gruppo dei bambini è stato supportato dagli operatori, ma anche da volontari e studenti, che hanno svolto il tirocinio. La percentuale più alta di bambini partecipanti è rimasta per lo più stabile in tutti questi anni. Mentre il programma coinvolgeva i bambini in età scolare, sembrava che i legami si mantenessero anche quando stavano diventando adolescenti.

Adolescenti che, senza questo supporto, non avrebbero continuato la loro scolarizzazione e molto probabilmente avrebbero seguito un diverso “percorso” nella loro vita. Bambini e adolescenti che non avevano elettricità o cibo in casa, molti dei quali vivevano in un ambiente abusivo, che non erano in grado di mantenere relazioni sociali con i coetanei, che non avevano sperimentato amore, affetto, cura, sicurezza.

Nel 2017, questo programma è stato sviluppato ed è “mutato” secondo le esigenze della comunità, ribattezzato Centro di sostegno all’infanzia, all’adolescenza e alla famiglia “Thetis”, trasformando nel suo nome la sua funzione essenziale e utilità, poiché “Thetis”, leader delle Nereidi, si distinse per il suo potere materno e protettivo. Settanta (70) bambini hanno partecipato al programma, cinquanta (50) dei quali erano adolescenti. “Thetis” ha cercato di rispondere a tutti i bisogni fornendo un quadro di sicurezza, cura, pari opportunità di partecipazione a progetti ed esperienze di vita. Un’ideologia comune alla base di tutti gli sforzi era che i bambini rappresentano un “investimento” per il futuro e quindi tutto ciò che può ostacolare il loro normale sviluppo psicosociale e cognitivo dovrebbe essere affrontato.
Nel 2021, considerando che la comunità locale del Comune di Pavlos Melas necessitava della realizzazione di strutture di protezione dell’infanzia e soprattutto di centri diurni, è stato costituito un nuovo spazio esclusivamente per adolescenti, un Centro Giovanile filiale del Child, Adolescent & Family Support Centro “Thetis”, rafforzando nel contempo il ruolo del Centro per l’assistenza sociale della Macedonia centrale in materia di protezione dell’infanzia.

Il suo scopo è offrire opportunità di sviluppo personale e sociale ai giovani della comunità locale, attraverso attività socio-educative e di apprendimento non formale. Lo scopo principale è la creazione di una struttura giovanile indipendente, nonché il riconoscimento dell'”animazione giovanile” in Grecia, un’istituzione che fiorisce in tutta Europa ma non particolarmente in Grecia. La visione del centro giovanile è quella di mobilitare i giovani al fine di prendere iniziativa e diventare cittadini più attivi.
In particolare, gli obiettivi possono essere classificati come segue:
• sostenere gli adolescenti e i giovani nella comunità locale,
• promuovere l’apprendimento non formale nel settore giovanile,
• promuovere l’idea di cittadino attivo a livello locale ed europeo
Per quanto riguarda la comunità locale:
• promuovere la sensibilizzazione,
• promuovere il volontariato,
• promuovere l’inclusione sociale e le pari opportunità nell’istruzione,
• creare una rete di organizzazioni locali specializzate nella protezione dell’infanzia,
• sensibilizzare la comunità locale sui vari temi sociali

Nel Centro, adolescenti e giovani hanno l’opportunità di convivere e interagire, hanno accesso a Internet, hanno la possibilità di partecipare a programmi di arte/atletica, attività di servizio alla comunità offrendo volontariato e sane attività ricreative. La preoccupazione principale è quella di coltivare la cittadinanza attiva e i valori della vita attraverso la creazione di relazioni positive in una comunità locale e in una popolazione che ne è priva, in un territorio in cui aumenta il consumo di sostanze e la delinquenza tra i minori, soprattutto restituendo ai giovani un luogo dove possano creare, interagire, essere informati, educati e ispirati. Il Centro Giovani collabora con le famiglie, con le scuole giovanili ma anche con la Procura per i Minorenni, fornendo un approccio olistico al loro sviluppo.
Bambini e ragazzi hanno l’opportunità di partecipare ad attività di base nella loro vita quotidiana, come guardare film al cinema, fare le vacanze estive, avere supporto nelle lezioni scolastiche, guardare partite di calcio ecc. attraverso la loro prima partecipazione a “Thetis” e poi alla neonata Youth Center.
La filosofia del Centro Giovani riguarda i cittadini della società di domani:
• informare
• educare
• ispirare
• influenzare

Dal 2015 ad oggi, sette famiglie di bambini che hanno partecipato ai suddetti programmi sono state selezionate per la loro partecipazione parallela ai programmi “Abitazione e Reinserimento” e “Abitazione e Lavoro” del Ministero del Lavoro, della Previdenza Sociale e della Solidarietà Sociale – che è stato rinominato Ministero del Lavoro e degli Affari Sociali – con il Beneficiario Finale il Centro di Assistenza Sociale della Macedonia Centrale e l’Organo di Gestione l’Associazione Non Governativa Indipendente PRAKSIS. Inoltre, queste famiglie avevano caratteristiche aggiuntive come immigrazione, genitorialità single, disabilità, problemi di salute, alcol e uso di sostanze, ecc. I criteri per la selezione di queste famiglie erano economici, medici e sociali. Lo scopo dei programmi era il reinserimento sociale degli individui e delle famiglie attraverso l’alloggio, la ricerca di lavoro, il sostegno finanziario e psicosociale.

In questi otto anni, il risultato dell’intervento multidimensionale e multilivello è stato restituire dignità e rispetto a queste famiglie con dignità e rispetto, in un periodo di crisi. A livello di comunità, il loro collegamento in rete con i servizi ha creato la possibilità di un’ulteriore cooperazione, dopo la fine del programma, a livello di feedback o rafforzamento della loro autonomia. I risultati cominciarono ad essere evidenti. I genitori hanno avuto la possibilità di gestire meglio le proprie spese, mentre allo stesso tempo hanno potuto programmare il rimborso dei debiti precedenti. Questa condizione sembra essere stata un sollievo per loro. La collaborazione tra i professionisti tra i programmi e “Thetis” ha offerto la possibilità di una “visione” olistica e ragionata delle famiglie e dei bambini. L’obiettivo è rimasto lo stesso: sostenere le famiglie, da una posizione di cooperazione e non esercitare il controllo sociale.

In generale, la maggior parte delle famiglie dei bambini partecipanti sembra essere sempre più attiva. La loro mobilitazione è più evidente per l’interesse che mostrano per l’apprendimento e il comportamento dei loro figli e la loro cooperazione con le scuole. Inoltre, i genitori disoccupati sembrano essere più mobilitati per trovare lavoro, cercando l’aiuto dei professionisti per essere indirizzati a servizi, agenzie o programmi simili. Con la maggior parte dei genitori, le conversazioni sono ora più incentrate sulle loro famiglie e più significative, stabilite con maggiore fiducia. Ciò che è richiesto qui è la relazione. In questi anni si è ricercata una buona e paritaria collaborazione con i genitori.

Questo sembra essere un punto assolutamente cruciale, poiché le famiglie “violente” – famiglie che sono legate da violenze, fisiche o psicologiche – sono generalmente considerate meno attivabili. Poche persone sembrano chiedere aiuto da sole per molte ragioni: brutte esperienze passate con professionisti, paura di punizioni o stigma, mancanza di informazioni, mancanza di accessibilità, mancanza di fiducia, contesto culturale, ecc. (Levold T. et al. .1993).

È un dato di fatto che le dinamiche nelle famiglie cambiano. I genitori sembrano essere più in grado di comprendere e rispondere in modo più soddisfacente ai bisogni di cura dei propri figli. Anche se alcuni non sono in grado di farlo, spesso sono in grado di individuarlo e gradualmente anche di riconoscerlo. Più si sentono responsabili e sicuri, più cure, protezione e tenerezza possono offrire ai loro figli.

Il contatto quotidiano con bambini e adolescenti durante il programma dà l’opportunità di osservare i cambiamenti generali che hanno cominciato a verificarsi lentamente e gradualmente. Sembra che stiano iniziando a sentirsi più sicuri. Il programma funziona in modo decompressivo, assorbendo la tensione che possono sentire. Le persone che compongono il team di progetto, professionisti e non, sono progressivamente diventate per loro un importante punto di riferimento. I bambini e gli adolescenti hanno stabilito relazioni stabili con gli adulti, al di là della loro famiglia e dell’ambiente relativo con cui possono raccontare i loro segreti, condividere i loro pensieri e sentimenti. Possono fidarsi. Stanno imparando sempre di più, anche la loro espressione verbale ed emotiva è migliorata in modo significativo. Il loro gioco sembra più spensierato. Punti che potrebbero descrivere un modo efficace per prevenire la violenza.

La violenza domestica può essere intesa come un tentativo di affrontare o gestire lo stress interno o esterno nella vita o in situazioni relazionali vissute come complesse? Come una strategia di controllo che fornisce un senso di sicurezza – almeno temporaneamente – attraverso la violenza fisica? (Levold T. et al.1993)
E’ utile pensare che l’approccio dei professionisti che lavorano con vittime di violenza dovrebbe essere olistico, perché la violenza è presente anche nei servizi di protezione dell’infanzia. A questo punto ci si potrebbe chiedere quante volte i servizi di salute mentale, la protezione dei minori ei tribunali ricorrono alla violenza contro le famiglie e tutti i loro membri. Gli esempi includono la detenzione minorile, il continuo trasferimento di famiglie affidatarie, l’allontanamento forzato dei bambini dalle loro famiglie per l’ammissione negli istituti, il perseguimento penale e l’incarcerazione di minori o adulti quando i loro genitori sono perseguitati. I bambini vengono “sradicati” e la violenza si riproduce in vari modi nella loro vita successiva.

Nell’ambito di questa complessità, il modo in cui i professionisti considerano la violenza o l’abuso è di particolare importanza. Il modo in cui si considera l’abuso sui minori un crimine, come un sintomo psicopatologico, un comportamento deviante o un’espressione di povertà, gioca un’importante questione come e da cosa i bambini dovrebbero in definitiva essere protetti (Levold T. et al.1993).

Secondo le istruzioni ufficiali del DHSS (Dipartimento per la salute e la sicurezza sociale) l’abuso sui minori è così definito: “Il danno causato ai bambini dai genitori o dalle persone incaricate della loro cura attraverso l’azione diretta, l’incuria o entrambi” (DHSS 1988, versetto 5.31). Il dibattito sugli abusi sui minori nella nostra società è in continua evoluzione, a seconda di ciò che è teoricamente catturato in quel momento e di ciò che non lo è ea seconda del modello di comprensione utilizzato (Herington, 1993). Questo è il motivo per cui un approccio olistico è considerato necessario.

D’altra parte, i genitori che trascurano i propri figli trovano difficile credere che qualcuno tenga davvero a loro. Non si riconoscono come “altri significativi” per il bambino. L’apparente “apatia” o “indifferenza” di molti genitori che trascurano, in relazione sia alla cura dei figli che allo stato generale della loro vita, mostra che essi stessi non possono immaginare di poter realizzare o cambiare qualcosa con le proprie forze. Ecco perché i cambiamenti richiedono pazienza e tempo. La persistenza di professionisti e terapeuti per un contatto personale e l’instaurazione di un rapporto di fiducia in questi casi ha spesso un valore terapeutico maggiore rispetto all’uso di determinati metodi terapeutici (Levold T. et al.1993).

Byrne e Mc Carthy sostengono che i concetti che i professionisti usano quando parlano di genitori e bambini vittime di abusi sui minori come “autori”, “vittime” e “sopravvissute” portano ad una chiusura esistenziale (Herington, 1993). Questo vale per il lavoro con le famiglie. L’inclusione e la percezione dei genitori coinvolti sia nella cooperazione dei figli sia più in generale per tutta la loro famiglia, sembra assolutamente importante e necessaria.

Harry J. Aponte definisce il contesto sociale in cui questi comportamenti possono essere “letti” da una prospettiva diversa. Per essere precisi, dell’America degli anni ’90 afferma: “L’isolamento sociale e la frammentazione, uniti alla cultura e dei valori odierni, ci hanno reso un popolo vulnerabile. Siamo ansiosi e arrabbiati. Ci manca una struttura sociale comune che ci unisca”. E continua aggiungendo: “Le famiglie si stanno disgregando. I valori e le strutture sociali crollano. Gli uomini, in particolare, stanno perdendo status e ruoli; alla deriva iniziano a finire nei guai. Le donne non possono dipendere da loro e devono fare affidamento su se stesse. Il sodalizio svanisce. I bambini perdono la vicinanza, la sicurezza e la direzione che avevano. Si sviluppa una nuova povertà, con una propria cultura di disperazione, autosvalutazione e rabbia” (Harry J. Aponte, 1994).

I bambini o adolescenti fanno parte del loro sistema familiare e hanno una propria storia intergenerazionale, di cui si ritiene necessario tenerne sempre conto in relazione al contesto sociale e culturale delle loro famiglie. Il contesto sociale e culturale li spinge a partecipare e allo stesso tempo li differenzia. In queste famiglie il rapporto è un problema?

Sarebbe possibile riconoscere la produzione di nuove realtà, la creazione di opportunità, la possibilità di scelta, il rafforzamento della relazione genitori-figli, la creazione di prospettive, il sostegno della famiglia come risposta all’impasse? Sembra che in tal caso aumentare la complessità sia la prevenzione più forte della violenza e l’opzione più vantaggiosa per la protezione dell’infanzia. Gli stessi sistemi delle famiglie invitano gli operatori giovanili a questo pensiero.
Riferimento bibliografici
1. Levold T. Wedekind E. & Georgi H. (1993). “Domestic violence. System dynamics and therapeutic perspectives”, Translation T. Zisis, Familiedynamik, issue 3
2. Aponte J. Harry. (1994). “Bread and Spirit”: Therapy with the new poor. Diversity of race, culture and values”, W. Norton & Company Publications, page 3 -4
3. Herington S. London (1993), “Constructivism and child abuse”. Translation T. Zisis, Familiedynamik, issue 3

Version: RO

„Intervenția timpurie a comunității”
Georgia Chatzichristou & Argiris Alexiadis

La sfârșitul anului 2013 în Grecia, în timpul crizei economice și a presiunii în care se aflau, în principal, păturile economice inferioare ale societății, Centrul de Asistență Socială din Macedonia Centrală cu sediul în orașul Salonic, recunoscând ca scop prevenirea, îndepărtarea de excluziune socială și de coeziune socială, a decis să intervină în comunitate. Până atunci, realitatea sprijinului era farmaciile sociale, băcăniile sociale și în general distribuirea de îmbrăcăminte și suport material. Cu toate acestea, se pare că o astfel de condiție a creat un climat de dependență și jenă. Provocarea a fost de a face aceastei situații „incomodă” „convenabilă”.
Centrul de Asistență Socială din Macedonia Centrală, a subliniat împuternicirea familiilor din comunitate, prin copiii lor. Scopul a fost de a sprijini copiii de vârstă școlară și familiile acestora prin crearea unui program numit „Aetopoula”. Facilitățile programului au fost:

• Asistență medicală gratuită
• Predare de susținere și cooperare cu școlile din zonă
• Referințe pentru logopedie
• Predare specializată pentru copiii cu dificultăți de învățare
• Evaluarea copiilor prin instrumente psihometrice, în cazurile în care s-a considerat necesar
• Munca creativa
• Participarea la evenimente artistice ale orașului și la excursii
• Participarea la tabere
• Consiliere pentru familii
• Crearea de rețele a familiilor cu servicii psihosociale în comunitate
• Informarea părinților cu privire la politica actuală de alocații în contextul crizei
• Furnizarea de alimente familiilor
• Furnizarea de îmbrăcăminte și încălțăminte copiilor
• Includerea familiilor lor în programe similare

Primul pas a fost consemnarea nevoilor familiilor și preocuparea a fost să le răspundem, creând un program axat pe copil ca entitate, oferind un cadru de securitate și îngrijire, modelând condițiile pentru construirea de legături sănătoase, condiție care a fost necesar pentru echilibrul psiho-emoțional și dezvoltarea copiilor lor. În ceea ce privește familiile, rolul programului a fost de susținere pentru părinți, cu scopul final de a-și consolida rolul parental. Scopul serviciilor sale a fost de a-i împuternici și de a-i sprijini pentru a se schimba și a asigura condiții de viață de mai bună calitate pentru ei și copiii lor. Inițial, au fost selectate familii care locuiesc în vestul Salonicului, în municipiul Pavlos Melas. Multe dintre aceste familii erau împovărate financiar și trăiau în sărăcie. Erau familii, dintre care unele prezentau neglijență sau violență.

Grupul de copii a fost susținut de personal, dar și de voluntari și studenți, care și-au desfășurat stagiul. Este caracteristic faptul că cel mai mare procent de copii participanți a rămas stabil în toți acești ani în cea mai mare parte. În timp ce programul a implicat copii de vârstă școlară, în practică părea că legăturile s-au menținut, în perioada în care unii dintre copii deveneau adolescenți.

Adolescenți care, dacă acest „holding” nu ar fi existat în viața lor, nu și-ar fi continuat școala și, cel mai probabil, ar fi urmat un alt „cale” în viața lor. Copii și adolescenți care nu aveau electricitate sau hrană acasă, mulți dintre ei trăiau într-un mediu abuziv, care nu puteau menține relații sociale cu semenii, care nu au experimentat dragoste, afecțiune, îngrijire, siguranță, de care se bucurau de drepturi fundamentale – conform la Convenția Internațională a Drepturilor Copilului – copii care trăiesc la margine, lipsiți de activitățile de bază din viața lor de zi cu zi.

În 2017, pe măsură ce acest program a fost potențial dezvoltat și „mutat” în funcție de nevoile comunității, redenumit Centrul de Sprijin pentru Copil, Adolescent și Familie „Thetis”, transformându-și funcția și utilitatea esențială în numele său, de la „Thetis”, lider. a Nereidelor, s-a remarcat prin puterea maternă și protectoare. La program au participat șaptezeci (70) de copii, dintre care cincizeci (50) erau adolescenți.

„Thetis” a căutat să răspundă tuturor nevoilor oferind un cadru de securitate, îngrijire, șanse egale de participare la proiecte și experiențe de viață. O ideologie comună în spatele tuturor eforturilor a fost aceea că copiii reprezintă o „investiție” pentru viitor și, prin urmare, orice ar putea împiedica dezvoltarea lor psihosocială și cognitivă normală ar trebui abordat.
În 2021, având în vedere că comunitatea locală a Municipiului Pavlos Melas avea nevoie de crearea unor structuri de protecție a copilului și în special centre de zi, s-a format un nou spațiu exclusiv pentru adolescenți, un Centru de Tineret care este o filială a Sprijinului Copilului, Adolescentului și Familiei. Centrul „Thetis”, întărind în același timp rolul Centrului de Asistență Socială din Macedonia Centrală în ceea ce privește protecția copilului.

Scopul său este de a oferi oportunități de dezvoltare personală și socială tinerilor din comunitatea locală, prin activități social-educative și învățare non-formală. Scopul principal este crearea unei structuri independente de tineret, precum și recunoașterea „activității pentru tineret” în Grecia, instituție care înflorește în toată Europa, dar nu în mod special în Grecia. Viziunea centrului de tineret este de a mobiliza tinerii prin stimulente pentru a lua inițiative și a deveni cetățeni mai activi.
Mai precis, obiectivele pot fi clasificate astfel:
– sprijinirea adolescenților și tinerilor din comunitatea locală,
– promovarea învățării non-formale în domeniul tineretului,
– promovarea ideii de cetățean activ la nivel local și european

În ceea ce privește comunitatea locală:
– promovarea sensibilizării,
– promovarea idealului voluntar,
– promovarea incluziunii sociale și a egalității de șanse în educație,
– înființarea unei rețele de organizații locale specializate în protecția copilului și
– creșterea gradului de conștientizare a comunității locale cu privire la diverse probleme sociale

În zonă, adolescenții și tinerii au posibilitatea de a conviețui și interacționa, au acces la internet, au posibilitatea de a participa la programe de artă/atletism, activități de serviciu comunitar prin oferirea de voluntariat și activități de agrement sănătos. Preocuparea principală este cultivarea cetățeniei active și a valorilor vieții prin crearea de relații sănătoase într-o comunitate locală și într-o populație lipsită de acestea, într-o zonă în care consumul de substanțe și delincvența în rândul minorilor este sporit, oferind în același timp „viață”. „ după-amiaza în zonă și mai ales dobândind tinerilor un loc în care să creeze, să interacționeze, să fie informați, educați și inspirați. Centrul de Tineret cooperează cu familiile, cu școlile de tineret dar și cu Parchetul pentru Minori, oferind o abordare holistică a dezvoltării acestora.

Copiii și tinerii cărora le lipseau activitățile de bază în viața de zi cu zi, cum ar fi vizionarea de filme la cinema, luarea vacanței de vară, sprijinirea la lecțiile școlare, vizionarea meciurilor de fotbal etc. prin participarea lor inițială la „Thetis” și apoi la nou-înființatul Youth. Center, au ocazia să te bucuri de ele, participând în mod egal la rețeaua socială. Acest tratat restaurează într-un fel nedreptățile sociale și promovează coeziunea socială.
Filosofia Centrului de Tineret este cuprinsă pe scurt în 4E și îi privește pe cetățenii societății de mâine:
-Informa
-Educa
-Inspira
-Influență

Din 2015 până astăzi, șapte familii de copii care au participat la programele menționate mai sus au fost selectate pentru participarea lor paralelă la programele „Locuință și Reintegrare” și „Locuință și Muncă” ale Ministerului Muncii, Securității Sociale și Solidarității Sociale – care a fost redenumită. Ministerul Muncii și Afacerilor Sociale – Beneficiarul final fiind Centrul de Asistență Socială din Macedonia Centrală și Organul de conducere Asociația Neguvernamentală Independentă PRAKSIS, precum și – conform tipologiei FEANTSA, „Federația Europeană a Organizațiilor Naționale care lucrează cu organizațiile europene care lucrează cu persoanele fără adăpost) – fără adăpost sunt și persoanele care locuiesc în locuințe sau case care nu îndeplinesc condițiile adecvate de viață.În plus, aceste familii aveau în plus caracteristici diverse precum imigrația, monoparentalitatea, dizabilitățile, problemele de sănătate, alcoolul și consumul de substanțe etc. Criteriile de selectare a acestor familii au fost economice, medical si social. Scopul programelor a fost reintegrarea socială a persoanelor și familiilor prin locuire, găsire de muncă, sprijin financiar și psihosocial.

În acești opt ani, rezultatul intervenției multidimensionale și multinivelate a fost reconfigurarea acestor familii cu demnitate și respect, într-o perioadă de criză. Ambele programe au completat familiile. La nivel de comunitate, relaţionarea acestora cu serviciile a creat posibilitatea unei cooperări ulterioare, după încheierea programului la nivel de feedback sau de consolidare a autonomiei acestora. Rezultatele au început să fie evidente. Părinții au avut ocazia să-și bugeteze mai bine cheltuielile, în timp ce, în același timp, au putut să-și planifice rambursarea datoriilor anterioare. Această condiție pare să fi fost o ușurare pentru ei. Cooperarea dintre profesioniști dintre programe și „Thetis” a oferit posibilitatea unei „viziuni” holistice și raționale asupra familiilor și copiilor. Scopul a rămas același: sprijinirea familiilor, dintr-o poziție de cooperare și nu exercitarea controlului social.

În general, majoritatea familiilor copiilor participanți par să fie din ce în ce mai mobilizate. Ceva ce se vede prin intalnirile cu parintii sau cu mamele, cu care sunt mai dese si mai stabili. Mobilizarea lor este mai evidentă prin consecvența lor, prin interesul pe care îl exprimă față de învățarea și comportamentul copiilor lor și prin cooperarea lor cu școlile. De asemenea, părinții care sunt șomeri par a fi mai mobilizați să-și găsească de lucru, căutând ajutorul personalului pentru a fi îndrumați către servicii, agenții sau programe similare. Cu majoritatea părinților, conversațiile sunt acum mai concentrate pe familiile lor și mai semnificative, stabilite cu mai multă încredere. Ceea ce se cere aici este relația. În acești ani s-a căutat o bună și egală cooperare cu părinții.

Acest lucru pare a fi absolut crucial, deoarece familiile „violente” – familii care sunt legate prin violență, fizică sau psihologică – sunt în general considerate a fi mai puțin mobilizate. Puțini dintre ei par să ceară ajutor singuri din mai multe motive: experiențe proaste cu profesioniști în trecut, teamă de pedeapsă sau stigmatizare, lipsă de informare, lipsă de accesibilitate, lipsă de încredere, context cultural etc. (Levold T. et al., 1993)

Este un fapt că se observă că dinamica în familii se schimbă. Intensitatea slăbește treptat sau se relaxează mai imediat. Părinții par să fie mai capabili să înțeleagă și să răspundă mai satisfăcător nevoilor de îngrijire ale copiilor lor. Chiar dacă unii nu sunt capabili să o facă, ei sunt adesea capabili să o localizeze și, treptat, chiar să o recunoască. Cu cât se simt mai împuterniciți și în siguranță, cu atât mai multă grijă, protecție și tandrețe le pot oferi copiilor lor.

Respectiv, contactul zilnic cu copiii și adolescenții în timpul programului, oferă posibilitatea de a observa schimbările generale care au început să se producă încet și treptat. Se pare că încep să se simtă mai în siguranță. Programul funcționează decompresiv, absorbind tensiunea pe care o pot simți. Oamenii care alcătuiesc echipa de proiect, profesioniști și neprofesioniști, au devenit treptat un „holding” pentru ei, un punct de referință important. Copiii și adolescenții au stabilit relații stabile cu adulții, dincolo de familia și mediul lor relativ, cu care își pot spune secretele, își pot împărtăși gândurile și sentimentele. Ei pot avea încredere. Ei învață din ce în ce mai mult, comportamental par mai limitati și expresia lor verbală și emoțională s-a îmbunătățit semnificativ. Jocul lor pare să arate mai lipsit de griji. Puncte care ar putea descrie o modalitate eficientă de prevenire a violenței. Violența, care dă prezent – fizic și psihic – în viața lor în multe feluri.

Ar putea fi înțeleasă violența domestică ca o încercare de a aborda sau gestiona stresul intern sau extern în situații de viață sau relaționale resimțite ca fiind complexe? Ca strategie de control care oferă un sentiment de securitate – cel puțin temporar – prin violență fizică? (Levold T. et al.1993)
Profesioniştii care lucrează cu violenţa şi toate formele ei, este util să ne gândim că abordarea lor ar trebui să fie holistică, incluzând toate dimensiunile ei, deoarece violenţa este prezentă şi în serviciile de protecţie a copilului. În acest moment, ne-am putea întreba de câte ori serviciile de sănătate mintală, protecția copilului și instanțele folosesc violența împotriva familiilor și a tuturor membrilor acestora. Exemplele includ detenția pentru minori, relocarea continuă a familiilor adoptive, îndepărtarea forțată a copiilor din familiile lor pentru admiterea în instituții, urmărirea penală și încarcerarea minorilor sau adulților atunci când părinții lor sunt persecutați. Copiii sunt „dezrădăcinați” și violența este reprodusă în diferite moduri în viața lor ulterioară.

În domeniul acestei complexități, modul în care profesioniștii văd violența sau abuzul este de o importanță deosebită. Dacă se consideră abuzul asupra copiilor o infracțiune, un simptom psihopatologic, un comportament deviant sau o expresie a sărăciei, o întrebare importantă este cum și de ce copiii ar trebui să fie protejați în cele din urmă (Levold T. et al.1993).

Conform instrucțiunilor oficiale ale DHSS (Departamentul de Sănătate și Securitate Socială) „lucrarea împreună” abuzul asupra copiilor este definit după cum urmează: „Prejudiciul cauzat copiilor de către părinți sau persoanele responsabile de îngrijirea lor prin acțiune directă, neglijență sau ambele” (DHSS 1988, versetul 5.31). Dezbaterea asupra abuzului asupra copiilor în societatea noastră este în continuă schimbare, în funcție de ceea ce este surprins teoretic la momentul respectiv și ce nu este și în funcție de modelul de înțelegere utilizat (Herington, 1993). Acesta este motivul pentru care o abordare holistică este considerată necesară.

Pe de altă parte, părinților care își neglijează copiii le este greu să creadă că cuiva îi pasă cu adevărat de ei. Ei nu se recunosc ca „alții semnificativi” pentru copil. Aparenta „apatie” sau „indiferență” a multor părinți care neglijează, atât în ceea ce privește îngrijirea copiilor, cât și starea generală a vieții lor, arată că ei înșiși nu își pot imagina că pot aduce sau schimba ceva cu propria lor putere. . De aceea, schimbările au nevoie de răbdare și timp. Persistența profesioniștilor și terapeuților pentru un contact personal și stabilirea unei relații de încredere în aceste cazuri are adesea o valoare terapeutică mai mare decât utilizarea anumitor metode terapeutice (Levold T. et al.1993).

Byrne & Mc Carthy susțin că conceptele pe care profesioniștii le folosesc atunci când vorbesc despre părinți și copii în abuz asupra copiilor, cum ar fi „autori”, „victime” și „supraviețuitori” sunt prea puternic atașate și conduc la apropierea existențială. astfel încât nicio valoare să nu rămână în alte abilități și capacități ale victimei și acestea se consolidează în roluri și poziții rigide specifice (Herington, 1993). Acest lucru este valabil pentru lucrul cu familiile. Includerea și percepția părinților mereu în binar, ca cuplu, implicând atât cooperarea pentru copii, cât și mai general pentru întreaga lor familie, pare a fi absolut importantă și necesară. Nefiind separați, respectiv, ca „bine” sau „răi” eliberează de percepția unui dipol, în care aceștia pot fi în pericol de a fi găsiți și prinși ca profesioniști.

Harry J. Aponte definește contextul social în care aceste comportamente pot fi „citite” dintr-o perspectivă diferită. Mai exact, el afirmă despre America anilor 90: „Izolarea și fragmentarea socială, împreună cu capriciile culturii și valorilor de astăzi, ne-au făcut un popor vulnerabil. Nu ne conectăm unul cu altul. Suntem anxioși și supărați. Ne lipsește un consens de valori și o structură socială comună care să ne unească”. Și continuă să adauge : „Familiile se despart. Valorile și structurile sociale se deteriorează. Bărbații, în special, își pierd statutul și rolurile; în derivă încep să aibă probleme. Femeile nu pot depinde de ele și trebuie să se bazeze pe ele însele. Parteneriatul se ofilește. Copiii își pierd apropierea, siguranța și direcția pe care o aveau. Încep să rătăcească în necazuri. Se dezvoltă o nouă sărăcie, cu propria ei cultură a disperării, a autodevalorizării și a furiei” (Harry J. Aponte, 1994).

Copiii sau adolescenții care sunt sprijiniți fac parte din sistemul lor familial cu propria lor istorie intergenerațională, care se consideră necesar să fie întotdeauna luată în considerare în raport cu contextul social și cultural al familiilor lor. Contextul social și cultural care îi împinge sau îi împinge să participe și, în același timp, îi diferențiază. În aceste familii relația este o problemă?

Ar fi posibil să recunoaștem producerea de noi realități, crearea de oportunități, posibilitatea de alegeri, întărirea stocurilor de părinți și copii, crearea perspectivei, sprijinirea familiei ca răspuns la impas? Se pare că în acest caz creșterea complexității este cea mai drastică prevenire a violenței și cea mai avantajoasă opțiune pentru protecția copilului. Înseși sistemele de familii invită lucrătorii de tineret la acest gând. Profesioniștii orientați către soluții pot deveni cei care vor „îndura”, cei care vor „prinde” copiii și părinții mintale, cei care vor încadra, cei care vor susține.

Referințe

1. Levold T. Wedekind E. & Georgi H. (1993). “Violență domestică. Dinamica sistemului și perspective terapeutice”, Traducere T. Zisis, Familiedynamik, numărul 3
2. Aponte J. Harry. (1994). „Pâine și Duh”: Terapie cu noii săraci. Diversitate de rasă, cultură și valori”, W. Norton & Company Publications, pag. 3 -4
3. Herington S. London (1993), „Constructivismul și abuzul asupra copiilor”. Traducere T. Zisis, Familiedynamik, numărul 3

Version: PT

Intervenção comunitária precoce para crianças, adolescentes e suas famílias em tempo de crise

No final de 2013, na Grécia, durante a crise económica e a pressão em que eram, principalmente os escalões económicos mais baixos da sociedade, o Centro de Bem-Estar Social da Macedónia Central, sediado na cidade de Salónica, reconhecendo como objetivo a prevenção, a eliminação da exclusão social e a coesão social, decidiu intervir na comunidade.  Até então, a realidade do apoio eram as farmácias sociais, as mercearias sociais e, em geral, a distribuição de vestuário e apoio material. No entanto, parece que tal condição criou um clima de dependência e embaraço ao mesmo tempo.  O desafio foi tornar esta situação “desconfortável” “conveniente”.

O Centro de Assistência Social da Macedónia Central, destacou o empoderamento das famílias na comunidade, através dos seus filhos. O objetivo era apoiar as crianças em idade escolar e as suas famílias através da criação de um programa chamado “Aetopoula”. As facilidades do programa foram:

• Cuidados médicos gratuitos
• Ensino solidário e cooperação com as escolas da área
• Referências para terapia da fala
• Ensino especializado a crianças com dificuldades de aprendizagem
• Avaliação das crianças através de ferramentas psicométricas, nos casos em que foi considerado necessário
• Trabalho criativo
• Participação em eventos artísticos da cidade e em excursões
• Participação em acampamentos
• Aconselhamento para as famílias
• Networking de famílias com serviços psicossociais na comunidade
• Informar os pais sobre a atual política de subsídios no contexto da crise
• Fornecer comida às famílias
• Fornecimento de roupa e calçado a crianças
• Inclusão das suas famílias em programas semelhantes

O primeiro passo foi registar as necessidades das famílias e a preocupação foi responder-lhes, criando um programa focado na criança enquanto entidade, proporcionando um quadro de segurança e cuidados, moldando as condições para a construção de laços saudáveis, condição que era necessária para o equilíbrio psico-emocional e desenvolvimento dos seus filhos.  No que diz respeito às famílias, o papel do programa foi de apoio aos pais com o objetivo final de reforçar o seu papel parental. O objetivo dos seus serviços era capacitá-los e apoiá-los de modo a mudar e garantir melhores condições de vida para si e para os seus filhos. Inicialmente, foram selecionadas famílias que viviam em Salónica Ocidental, no Município de Pavlos Melas. Muitas dasfamílias de hese eram financeiramente sobrecarregadas e viviam na pobreza. Eram famílias, algumas das quais apresentavam negligência ou violência.

O grupo de crianças contou com o apoio dos funcionários, mas também de voluntários e estudantes, que realizaram o seu estágio. É característica que a maior percentagem de crianças participantes tenha permanecido estável durante todos estes anos. While o programa envolveu crianças em idade escolar, na prática parecia que os laços eram mantidos, durante o tempo em que algumas das crianças estavam se tornando adolescentes.

Adolescentes que, se este “holding” não existisse nas suas vidas, não teriam continuado a sua escolaridade e, muito provavelmente, teriam seguido um “caminho” diferente nas suas vidas. Crianças e adolescentes que não tinham eletricidade nem comida em casa, muitas das quais viviam num ambiente abusivo, que não conseguiam manter relações sociais com os pares, que não tinham experimentado amor, carinho, cuidado, segurança, de que gozavam  de direitos básicos – de acordo com a Convenção Internacional sobre os Direitos da Criança – crianças que viviam à margem,  privados de atividades básicas no seu dia-a-dia.

Em 2017, como este programa foi potencialmente desenvolvido e “mutado” de acordo com as necessidades da comunidade, rebatizada como Centro de Apoio à Criança, Adolescente e Família “Thetis”, transformando a sua função essencial e utilidade em seu nome, uma vez que “Thetis”, líder dos Nereids, foi distinguido pelo seu poder materno e protetor. 70 (70) crianças participaram no programa, 50 (50) das quais eram adolescentes.

A “Thetis” procurou responder a todas as necessidades, proporcionando um quadro de segurança, cuidados, igualdade de oportunidades de participação em projetos e experiências de vida. Uma ideologia comum por trás de todos os esforços foi que as crianças representam um “investimento” para o futuro e, portanto, qualquer coisa que possa dificultar o seu desenvolvimento psicossocial e cognitivo normal deve ser abordada.

Em 2021,defendendo que a comunidade local do Município de Pavlos Mela precisava da criação de estruturas de proteção à criança e, sobretudo, centros de dia, foi formado um novo espaço exclusivamente para adolescentes, um Centro Juvenil que é um ramo do Centro de Apoio à Criança, Adolescente & Família “Thetis”, ao mesmo tempo que reforçou o papel do Centro de Bem-Estar Social da Macedónia Central no que diz respeito à proteção da criança.

O seu objetivo é oferecer oportunidades de desenvolvimento pessoal e social aos jovens da comunidade local, através de atividades sociais-educativas e de aprendizagem não formal. O principal objetivo é a criação de uma estrutura juvenil independente, bem como o reconhecimento do “trabalho de juventude” na Grécia, uma instituição que floresce em toda a Europa, mas não particularmente na Grécia. A visão do centro juvenil é mobilizar os jovens através de incentivos para que tomem iniciativas e se tornem cidadãos mais ativos.

Mais especificamente, os objetivos podem ser classificados da seguinte forma:

• – apoiar os adolescentes e os jovens da comunidade local,
• – promover a aprendizagem não formal no domínio da juventude,
• – promover a ideia do cidadão ativo a nível local e europeu

No que diz respeito à comunidade local:

• promover a sensibilização ,
• promover o ideal voluntário,
• promoção da inclusão social e da igualdade de oportunidades na educação,
• criação de uma rede de organizações locais especializadas em proteção das crianças,
• sensibilizar a comunidade local para diversas questões sociais

Na área, os adolescentes e jovens têm a oportunidade de coexistir e interagir, ter acesso à internet, ter a oportunidade de participar em programas de arte/atletismo, atividades de serviço comunitário, oferecendo trabalho voluntário e atividades de lazer saudáveis.  A principal preocupação é cultivar a cidadania ativa e os valores da vida através da criação de relações saudáveis numa comunidade local e numa população privada deles, numa zona em que o uso de substâncias e a delinquência entre menores são aumentados, ao mesmo tempo que dão “l ife” à tarde na área e, em especial, adquirir aos jovens um local onde possam criar,  interagir, ser informado, educado e inspirado. O Centro Juvenil coopera com os families, com as escolas juvenis mas também com o Ministério Público Juvenil, proporcionando uma abordagem holística ao seu desenvolvimento.

As crianças e jovens que careciam de atividades básicas no seu dia-a-dia, como assistir cinema no cinema, tirar férias de verão, ter apoio nas aulas escolares, assistir a jogos de futebol, etc. através da sua participação inicial em “Thetis” e depois no recém-criado Centro Juvenil, têm a oportunidade de os desfrutar, participando igualmente na rede social. Este tratado restaura de forma alguma as injustiças sociais e promove a coesão social.

A filosofia do Centro Juvenil é brevemente encerrada no 4E e diz respeito aos cidadãos da sociedade de amanhã:

• Informar
• Educar
• Inspirar
• Influência

De 2015 até hoje, foram selecionadas sete famílias de crianças que participaram nos programas acima referidos para a sua participação paralela nos programas “Habitação e Reintegração” e “Habitação e Trabalho” do Ministério do Trabalho, Segurança Social e Solidariedade Social – que foi renomeado Ministério do Trabalho e Assuntos Sociais – sendo o Beneficiário Final o Centro social de Bem-Estar social da Macedónia Central e o Órgão de Gestão da Associação Independente Não-Governamental PRAKSIS,  além disso , de acordo com a tipologia FEANTSA, a “Federação Europeia de Organizações Nacionais que trabalham com as Organizações Europeias que trabalham com os Sem-Abrigo) – os sem-abrigo são também pessoas que vivem em alojamentos ou casas que não satisfazem as condições de vida adequadas. Além disso, estas famílias tinham características adicionais várias, tais como imigração, paternidade única, deficiência, problemas de saúde, consumo de álcool e substâncias, etc. Os critérios para a seleção destas famílias eram económicos, médicos e socialmente. O objetivo dos programas era a reintegração social de indivíduos e famílias através da habitação, encontrando trabalho, apoio financeiro e psicossocial.

Nestes oito anos, o resultado da intervenção multidimensional e multinível foi a remodelação destas famílias com dignidade e respeito, num período de crise. Ambos os programas complementavam as famílias. A nível comunitário, o seu networking com os serviços criou a possibilidade de uma maior cooperação, após o fim do programa ao nível do feedback ou reforço da sua autonomia. Os resultados começaram a ser evidentes. Os pais tiveram a oportunidade de melhorar o orçamento das suas despesas, ao mesmo tempo que puderam planear o reembolso das suas dívidas anteriores. Esta condição parece ter sido um alívio para eles. A cooperação entre os profissionais entre os programas e “Thetis” proporcionou a possibilidade de uma “visão” holística e de raciocínio das famílias e das crianças. O objetivo manteve-se o mesmo: apoiar as famílias, a partir de uma posição de cooperação e não exercer o controlo social.

Em geral, a maioria das famílias de crianças participantes parece estar cada vez mais mobilizada. Algo que é óbvio através das reuniões com os pais ou com as mães, com quem são mais frequentes e estáveis. A sua mobilização é mais evidente pela sua consistência, pelo interesse que expressam na aprendizagem e comportamento dos seus filhos e pela sua cooperação com as escolas. Além disso, os pais que estão desempregados, parecem estar mais mobilizados para encontrar trabalho, procurando a ajuda do pessoal para serem encaminhados para serviços, agências ou programas semelhantes. Com a maioria dos pais, as conversas estão agora mais focadas nas suas famílias e mais significativas, estabelecidas com mais confiança. O que é necessário aqui é a relação. Durante estes anos, tem sido procurada uma boa e igual cooperação com os pais.

Isto parece ser absolutamente crucial, uma vez que as famílias “violentas” – famílias que estão relacionadas com a violência, física ou psicológica – são geralmente consideradas menos mobilizadas. Poucos deles parecem pedir ajuda por si próprios por muitas razões: más experiências com profissionais no passado, medo de punição ou estigma, falta de informação, falta de acessibilidade, falta de confiança, contexto cultural, etc. (Levold T. et al. 1993)

É um facto que a dinâmica das famílias é observada para mudar. A intensidade enfraquece-se gradualmente ou relaxa mais imediatamente. Os pais parecem ser mais capazes de compreender e responder de forma mais satisfatória às necessidades de cuidados dos seus filhos. Mesmo que alguns não sejam capazes de fazê-lo, muitas vezes são capazes de localizá-lo e gradualmente até reconhecê-lo. Quanto mais capacitados e seguros se sentem, mais cuidado, proteção e ternura podem oferecer aos seus filhos.

Respetivamente, o contacto diário com crianças e adolescentes durante o programa, dá a oportunidade de observar as mudanças gerais que começaram a acontecer de forma lenta e gradual. Parece que estão a começar a sentir-se mais seguros. O programa funciona descompressivamente, absorvendo a tensão que podem sentir. As pessoas que compõem a equipa do projeto, profissionais e não profissionais, tornaram-se gradualmente um “holding” para eles, um importante ponto de referência. As crianças e adolescentes estabeleceram relações estáveis com os adultos, para além da sua família e ambiente relativo com quem podem contar os seus segredos, partilhar os seus pensamentos e sentimentos. Podem confiar. Estão a aprender cada vez mais, comportamentalmente parecem mais limitados e a sua expressão verbal e emocional também melhorou significativamente. O jogo deles parece mais despreocupado. Pontos que poderiam descrever uma forma eficaz de prevenir a violência. A violência, que dá o presente – física e mentalmente – nas suas vidas de muitas maneiras.

Poderá a violência doméstica ser entendida como uma tentativa de abordar ou gerir o stress interno ou externo na vida ou em situações de relacionamento que se registaram como complexas?  Uma estratégia de controle que proporciona uma sensação de segurança – pelo menos temporariamente – através da violência física?  (Levold T. et al.1993)

Profissionais que trabalham com a violência e todas as suas formas, é útil pensar que a sua abordagem deve ser holística, incluindo todas as suas dimensões, porque a violência também está presente nos serviços de proteção das crianças. Neste momento, pode perguntar-se quantas vezes os serviços de saúde mental, a proteção das crianças e os tribunais usam a violência contra as famílias e todos os seus membros. Exemplos incluem a detenção juvenil, a deslocalização contínua de famílias de acolhimento, a retirada forçada de crianças das suas famílias para admissão em instituições, o processo penal e o encarceramento de menores ou adultos quando os seus pais são perseguidos. As crianças são “desenraizadas” e a violência é reproduzida de várias formas na sua vida posterior.

No domínio desta complexidade, a forma como os profissionais encaram a violência ou o abuso é de particular importância. Se se considera o abuso infantil um crime, um sintoma psicopatológico, comportamento desviante ou expressão da pobreza, joga uma questão importante de como e de que crianças devem ser protegidas (Levold T. et al.1993).

De acordo com as instruções oficiais do DHSS (Departamento de Saúde e Segurança Social) “trabalhando em conjunto” o abuso infantil é definido da seguinte forma: “Os danos causados às crianças pelos pais ou pessoas responsáveis pelos seus cuidados através de ação direta, negligência ou ambos” (DHSS 1988, Versículo 5.31).  O debate sobre o abuso de crianças na nossa sociedade está em constante mudança, dependendo do que é teoricamente capturado na época e do que não é e dependendo do modelo de entendimento usado (Herington, 1993). É por isso que uma abordagem holística é considerada  necessária.

Por outro lado, os pais que negligenciam os seus filhos têm dificuldade em acreditar que alguém realmente se preocupa com eles. Não se reconhecem como “outros significativos” para a criança. A aparente “apatia” ou “indiferença” de muitos pais que negligenciam, tanto em relação ao cuidado dos seus filhos como ao estado geral das suas vidas, mostra que eles próprios não conseguem imaginar que podem trazer ou mudar alguma coisa com o seu próprio poder. É por isso que as mudanças precisam de paciência e tempo. A persistência de profissionais e terapeutas para um contacto pessoal e o estabelecimento de uma relação de confiança nestes casos tem frequentemente um valor terapêutico maior do que o uso de certos métodos terapêuticos (Levold T. et al.1993).

Byrne & Mc Carthy argumentam que os conceitos que os profissionais usam quando se fala de pais e filhos em abusos infantis como “agressores”, “vítimas” e “sobreviventes” estão demasiado ligados e levam à proximidade existencial. de modo que nenhum valor permanece em outras habilidades e capacidades da vítima e eles são consolidados em papéis e posições rígidas específicas (Herington, 1993). Isto aplica-se ao trabalho com as famílias. A inclusão e perceção dos pais sempre em binário, como casal, envolvendo tanto na cooperação para as crianças como em geral para toda a sua família, parece ser absolutamente importante e necessária. Não estar separados, respectivamente, como o “bom” ou o “mau” liberta-se da perceção de um dipólo, no qual podem estar em perigo de serem encontrados e presos como profissionais.

Harry J. Aponte define o contexto social em que estes comportamentos podem ser “lidos” de uma perspetiva diferente. Para ser mais preciso, afirma sobre a América nos anos 90: “Oisolamento social e a fragmentação, aliados aos caprichos da cultura e dos valores de hoje, tornaram-nos um povo vulnerável. Não nos ligamos um com ooutro. Estamos ansiosos e zangados. Falta-nos um consenso de valores e uma estrutura social comum para nos unir”. E continua a acrescentar: “As famílias estão a separar-se. Os valores sociais e as estruturas decompõem-se.  Os men, em particular, estão a perder o seu estatuto e as suas funções;  à deriva começam a entrar em problemas. Opresságio não pode depender deles e tem que confiar em si mesmo. A parceria com os comíntes.  Os children perdem a proximidade, segurança e direção que tinham. Começam a meter-se em sarilhos.  Uma nova pobreza desenvolve-se, com a sua própria cultura de desespero, auto-desvalorização e raiva” (Harry J. Aponte, 1994).

As crianças ou adolescentes que são apoiados fazem parte do seu sistema familiar com a sua própria história intergeracional, que é considerada necessária para ser sempre tida em conta em relação ao contexto social e cultural das suas famílias. O contexto social e cultural que os empurra ou os empurra para participar e, ao mesmo tempo, diferencia-os. Nestas famílias a relação é um problema?

Seria possível reconhecer a produção de novas realidades, a criação de oportunidades, a possibilidade de escolhas, o fortalecimento dos recursos parentais e infantis, a criação de perspectivas, o apoio da família como resposta ao impasse? Parece que , neste caso , o aumento da complexidade é a prevenção mais drástica da violência e a opção mais vantajosa para a proteção das crianças. Os próprios sistemas das famílias convidam os jovens trabalhadores a este pensamento. Os profissionais orientados para a solução podem tornar-se aqueles que vão “suportar”, aqueles que vão “segurar” os filhos mentais e os pais, aqueles que vão enquadrar, aqueles que vão apoiar.

Version: EL

Έγκαιρη κοινοτική παρέμβαση για παιδιά, εφήβους και τις οικογένειές τους σε περίοδο κρίσης

Στα τέλη του 2013 στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και της πίεσης στην οποία βρέθηκαν, κυρίως τα κατώτερα οικονομικά στρώματα της κοινωνίας, το Κέντρο Κοινωνικής Πρόνοιας Κεντρικής Μακεδονίας με έδρα την πόλη της Θεσσαλονίκης, αναγνωρίζοντας ως στόχο την πρόληψη, την άρση του κοινωνικού αποκλεισμού και την κοινωνική συνοχή, αποφάσισε να παρέμβει στην κοινότητα. Μέχρι τότε, η πραγματικότητα της υποστήριξης ήταν τα κοινωνικά φαρμακεία, τα κοινωνικά παντοπωλεία και γενικότερα η διανομή ρουχισμού και υλικής υποστήριξης. Ωστόσο, φαίνεται ότι μια τέτοια κατάσταση δημιουργούσε ταυτόχρονα ένα κλίμα εξάρτησης και αμηχανίας. Η πρόκληση ήταν να γίνει αυτή η “άβολη” κατάσταση “βολική”.

Το Κέντρο Κοινωνικής Πρόνοιας Κεντρικής Μακεδονίας, έδωσε έμφαση στην ενδυνάμωση των οικογενειών στην κοινότητα, μέσω των παιδιών τους. Στόχος ήταν η στήριξη των παιδιών σχολικής ηλικίας και των οικογενειών τους μέσω της δημιουργίας ενός προγράμματος με την ονομασία “Αετοπούλα”.

• Δωρεάν ιατρική περίθαλψη
• Υποστηρικτική διδασκαλία και συνεργασία με σχολεία της περιοχής
• Αναφορές για τη λογοθεραπεία
• Εξειδικευμένη διδασκαλία σε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες
• Αξιολόγηση των παιδιών μέσω ψυχομετρικών εργαλείων, στις περιπτώσεις που κρίθηκε απαραίτητο
• Δημιουργική εργασία
• Συμμετοχή σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις της πόλης και σε εκδρομές
• Συμμετοχή σε κατασκηνώσεις
• Συμβουλευτική για τις οικογένειες
• Δικτύωση των οικογενειών με ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες στην κοινότητα
• Ενημέρωση των γονέων για την τρέχουσα πολιτική επιδομάτων στο πλαίσιο της κρίσης
• Παροχή τροφίμων σε οικογένειες
• Παροχή ειδών ένδυσης και υπόδησης σε παιδιά
• Ένταξη των οικογενειών τους σε παρόμοια προγράμματα

Το πρώτο βήμα ήταν η καταγραφή των αναγκών των οικογενειών και το μέλημα ήταν να ανταποκριθούν σε αυτές, δημιουργώντας ένα πρόγραμμα με επίκεντρο το παιδί ως οντότητα, παρέχοντας ένα πλαίσιο ασφάλειας και φροντίδας, διαμορφώνοντας τις συνθήκες για τη δημιουργία υγιών δεσμών, συνθήκη απαραίτητη για την ψυχοσυναισθηματική ισορροπία και ανάπτυξη των παιδιών τους. Όσον αφορά τις οικογένειες, ο ρόλος του προγράμματος ήταν υποστηρικτικός για τους γονείς με απώτερο στόχο την ενδυνάμωση του γονεϊκού τους ρόλου. Στόχος των υπηρεσιών του ήταν η ενδυνάμωση και η υποστήριξή τους προκειμένου να αλλάξουν και να εξασφαλίσουν καλύτερες συνθήκες ποιοτικής διαβίωσης για τους ίδιους και τα παιδιά τους. Αρχικά, επιλέχθηκαν οικογένειες που ζούσαν στη Δυτική Θεσσαλονίκη, στο Δήμο Παύλου Μελά. Πολλές από αυτές τις οικογένειες ήταν οικονομικά επιβαρυμένες και ζούσαν σε συνθήκες φτώχειας. Ήταν οικογένειες, ορισμένες από τις οποίες χαρακτήριζαν την παραμέληση ή τη βία.

Η ομάδα των παιδιών υποστηρίχθηκε από το προσωπικό, αλλά και από εθελοντές και φοιτητές, οι οποίοι πραγματοποίησαν την πρακτική τους άσκηση. Είναι χαρακτηριστικό ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών που συμμετείχαν παρέμεινε σταθερό όλα αυτά τα χρόνια ως επί το πλείστον. Αν και το πρόγραμμα αφορούσε παιδιά σχολικής ηλικίας, στην πράξη φάνηκε ότι οι δεσμοί διατηρήθηκαν, κατά τη διάρκεια της περιόδου που κάποια από τα παιδιά γίνονταν έφηβοι.

Έφηβοι που, αν δεν υπήρχε αυτό το “κράτημα” στη ζωή τους, δεν θα συνέχιζαν τη σχολική τους εκπαίδευση και πιθανότατα θα ακολουθούσαν διαφορετικό “μονοπάτι” στη ζωή τους. Παιδιά και έφηβοι που δεν είχαν ηλεκτρικό ρεύμα ή φαγητό στο σπίτι τους, πολλά από τα οποία ζούσαν σε περιβάλλον κακοποίησης, που δεν μπορούσαν να διατηρήσουν κοινωνικές σχέσεις με συνομηλίκους, που δεν είχαν βιώσει αγάπη, στοργή, φροντίδα, ασφάλεια, που απολάμβαναν βασικά δικαιώματα – σύμφωνα με τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού – παιδιά που ζουν στο περιθώριο, στερημένα από βασικές δραστηριότητες στην καθημερινή τους ζωή.

Το 2017, καθώς το πρόγραμμα αυτό αναπτύχθηκε και “μεταλλάχθηκε” ανάλογα με τις ανάγκες της κοινότητας, μετονομάστηκε σε Κέντρο Στήριξης Παιδιού, Εφήβου και Οικογένειας “Θέτις”, μετατρέποντας την ουσιαστική λειτουργία και χρησιμότητά του στο όνομά του, αφού η “Θέτις”, η αρχηγός των Νηρηίδων, διακρίθηκε για τη μητρική και προστατευτική της δύναμη. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν εβδομήντα (70) παιδιά, εκ των οποίων τα πενήντα (50) ήταν έφηβοι.

Η “Θέτις” προσπάθησε να ανταποκριθεί σε όλες τις ανάγκες παρέχοντας ένα πλαίσιο ασφάλειας, φροντίδας, ίσων ευκαιριών συμμετοχής σε προγράμματα και εμπειριών ζωής. Κοινή ιδεολογία πίσω από όλες τις προσπάθειες ήταν ότι τα παιδιά αποτελούν “επένδυση” για το μέλλον και επομένως πρέπει να αντιμετωπιστεί οτιδήποτε μπορεί να εμποδίσει τη φυσιολογική ψυχοκοινωνική και γνωστική τους ανάπτυξη.

Το 2021, θεωρώντας ότι η τοπική κοινωνία του Δήμου Παύλου Μελά είχε ανάγκη τη δημιουργία δομών παιδικής προστασίας και κυρίως κέντρων ημέρας, διαμορφώθηκε ένας νέος χώρος αποκλειστικά για εφήβους, το Κέντρο Νεότητας, το οποίο αποτελεί παράρτημα του Κέντρου Στήριξης Παιδιού, Εφήβου & Οικογένειας “Θέτις”, ενώ παράλληλα ενισχύθηκε ο ρόλος του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Κεντρικής Μακεδονίας όσον αφορά την παιδική προστασία.

Στόχος του είναι να προσφέρει ευκαιρίες για προσωπική και κοινωνική ανάπτυξη στους νέους της τοπικής κοινότητας, μέσω κοινωνικομορφωτικών δραστηριοτήτων και μη τυπικής μάθησης. Κύριος σκοπός είναι η δημιουργία μιας ανεξάρτητης δομής για τη νεολαία, καθώς και η αναγνώριση της “νεανικής εργασίας” στην Ελλάδα, ενός θεσμού που ανθεί σε όλη την Ευρώπη, αλλά όχι ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Το όραμα του κέντρου νεολαίας είναι να κινητοποιήσει τους νέους μέσω κινήτρων, ώστε να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να γίνουν πιο ενεργοί πολίτες.

Πιο συγκεκριμένα, οι στόχοι μπορούν να ταξινομηθούν ως εξής:

• υποστήριξη εφήβων και νέων στην τοπική κοινότητα,
• προώθηση της μη τυπικής μάθησης στον τομέα της νεολαίας,
• προώθηση της ιδέας του ενεργού πολίτη σε τοπικό και ευρωπαϊκό επίπεδο

Όσον αφορά την τοπική κοινωνία:

• προώθηση της ευαισθητοποίησης,
• προώθηση του εθελοντικού ιδεώδους,
• προώθηση της κοινωνικής ένταξης και των ίσων ευκαιριών στην εκπαίδευση,
• τη δημιουργία ενός δικτύου τοπικών οργανώσεων που ειδικεύονται στην προστασία των παιδιών, και
• ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινότητας σε διάφορα κοινωνικά θέματα

Στην περιοχή, οι έφηβοι και οι νέοι έχουν την ευκαιρία να συνυπάρξουν και να αλληλεπιδράσουν, έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν σε προγράμματα τέχνης/αθλητισμού, σε δραστηριότητες κοινωνικής προσφοράς προσφέροντας εθελοντική εργασία και σε υγιείς δραστηριότητες αναψυχής. Κύριο μέλημα είναι η καλλιέργεια της ενεργού πολιτειότητας και των αξιών της ζωής μέσα από τη δημιουργία υγιών σχέσεων σε μια τοπική κοινότητα και σε έναν πληθυσμό που τις στερείται, σε μια περιοχή όπου η χρήση ουσιών και η παραβατικότητα μεταξύ των ανηλίκων είναι αυξημένη, ενώ παράλληλα δίνεται “ζωή” το απόγευμα στην περιοχή και κυρίως αποκτούν οι νέοι ένα χώρο όπου μπορούν να δημιουργήσουν, να αλληλεπιδράσουν, να ενημερωθούν, να εκπαιδευτούν και να εμπνευστούν. Το Κέντρο Νέων συνεργάζεται με τις οικογένειες, με τα σχολεία των νέων αλλά και με την Εισαγγελία Ανηλίκων, παρέχοντας μια ολιστική προσέγγιση στην ανάπτυξή τους.

Τα παιδιά και οι νέοι που στερούνταν βασικές δραστηριότητες στην καθημερινή τους ζωή, όπως η παρακολούθηση ταινιών στον κινηματογράφο, οι καλοκαιρινές διακοπές, η υποστήριξη στα σχολικά μαθήματα, η παρακολούθηση ποδοσφαιρικών αγώνων κ.ά., μέσω της αρχικής τους συμμετοχής στη “Θέτιδα” και στη συνέχεια στο νεοσύστατο Κέντρο Νεότητας, έχουν την ευκαιρία να τις απολαύσουν, συμμετέχοντας ισότιμα στον κοινωνικό ιστό. Η συνθήκη αυτή αποκαθιστά κατά κάποιο τρόπο τις κοινωνικές αδικίες και προάγει την κοινωνική συνοχή.

Η φιλοσοφία του Κέντρου Νεολαίας περιλαμβάνεται συνοπτικά στο 4Ε και αφορά τους αυριανούς πολίτες της κοινωνίας:

• Ενημέρωση
• Εκπαιδεύστε το
• Εμπνευστείτε
• Επιρροή

Από το 2015 μέχρι σήμερα, επτά οικογένειες παιδιών που συμμετείχαν στα προαναφερθέντα προγράμματα επιλέχθηκαν για την παράλληλη συμμετοχή τους στα προγράμματα “Στέγαση και Επανένταξη” και “Στέγαση και Εργασία” του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης – το οποίο μετονομάστηκε σε Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων – με Τελικό Δικαιούχο το Κέντρο Κοινωνικής Πρόνοιας Κεντρικής Μακεδονίας και Φορέα Διαχείρισης την Ανεξάρτητη Μη Κυβερνητική Οργάνωση PRAKSIS, καθώς και – σύμφωνα με την τυπολογία της FEANTSA, την “Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Εθνικών Οργανώσεων που εργάζονται με τις Ευρωπαϊκές Οργανώσεις που εργάζονται με τους Αστέγους) – άστεγοι είναι επίσης τα άτομα που ζουν σε καταλύματα ή σπίτια που δεν πληρούν τις κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης. Επιπλέον, οι οικογένειες αυτές είχαν επιπλέον διάφορα χαρακτηριστικά, όπως μετανάστευση, μονογονεϊκότητα, αναπηρία, προβλήματα υγείας, χρήση αλκοόλ και ουσιών κ.λπ. Τα κριτήρια για την επιλογή αυτών των οικογενειών ήταν οικονομικά, ιατρικά και κοινωνικά. Σκοπός των προγραμμάτων ήταν η κοινωνική επανένταξη των ατόμων και των οικογενειών μέσω της στέγασης, της εύρεσης εργασίας, της οικονομικής και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης.

Σε αυτά τα οκτώ χρόνια, το αποτέλεσμα της πολυδιάστατης και πολυεπίπεδης παρέμβασης ήταν η αναδιαμόρφωση αυτών των οικογενειών με αξιοπρέπεια και σεβασμό, σε μια περίοδο κρίσης. Και τα δύο προγράμματα συμπλήρωσαν τις οικογένειες. Σε επίπεδο κοινότητας, η δικτύωσή τους με τις υπηρεσίες δημιούργησε τη δυνατότητα περαιτέρω συνεργασίας, μετά τη λήξη του προγράμματος σε επίπεδο ανατροφοδότησης ή ενίσχυσης της αυτονομίας τους. Τα αποτελέσματα άρχισαν να γίνονται εμφανή. Οι γονείς είχαν τη δυνατότητα να προϋπολογίσουν καλύτερα τα έξοδά τους, ενώ ταυτόχρονα μπόρεσαν να προγραμματίσουν την αποπληρωμή των προηγούμενων χρεών τους. Αυτή η συνθήκη φαίνεται ότι τους ανακούφισε. Η συνεργασία μεταξύ των επαγγελματιών μεταξύ των προγραμμάτων και της “Θέτιδας” προσέφερε τη δυνατότητα μιας ολιστικής και λογικής “ματιάς” των οικογενειών και των παιδιών. Ο στόχος παρέμεινε ο ίδιος: η στήριξη των οικογενειών, από θέση συνεργασίας και όχι η άσκηση κοινωνικού ελέγχου.

Σε γενικές γραμμές, οι περισσότερες από τις οικογένειες των παιδιών που συμμετέχουν φαίνεται να κινητοποιούνται όλο και περισσότερο. Κάτι που είναι εμφανές μέσα από τις συναντήσεις με τους γονείς ή με τις μητέρες, με τις οποίες είναι πιο συχνές και σταθερές. Η κινητοποίησή τους είναι πιο εμφανής μέσα από τη συνέπειά τους, το ενδιαφέρον που εκφράζουν για τη μάθηση και τη συμπεριφορά των παιδιών τους και τη συνεργασία τους με τα σχολεία. Επίσης, οι γονείς που είναι άνεργοι, φαίνεται να κινητοποιούνται περισσότερο για την εξεύρεση εργασίας, ζητώντας τη βοήθεια του προσωπικού προκειμένου να παραπεμφθούν σε παρόμοιες υπηρεσίες, φορείς ή προγράμματα. Με τους περισσότερους γονείς, οι συζητήσεις είναι πλέον πιο εστιασμένες στην οικογένειά τους και πιο ουσιαστικές, καθιερωμένες με περισσότερη εμπιστοσύνη. Αυτό που απαιτείται εδώ είναι η σχέση. Κατά τη διάρκεια αυτών των ετών, επιδιώκεται μια καλή και ισότιμη συνεργασία με τους γονείς.

Αυτό φαίνεται να είναι απολύτως κρίσιμο, καθώς οι “βίαιες” οικογένειες – οικογένειες που συνδέονται με βία, σωματική ή ψυχολογική – θεωρούνται γενικά λιγότερο κινητοποιημένες. Λίγες από αυτές φαίνεται να ζητούν βοήθεια από μόνες τους για πολλούς λόγους: κακές εμπειρίες με επαγγελματίες στο παρελθόν, φόβος τιμωρίας ή στιγματισμού, έλλειψη πληροφόρησης, έλλειψη προσβασιμότητας, έλλειψη εμπιστοσύνης, πολιτισμικό πλαίσιο κ.λπ. (Levold T. et al. .1993)

Είναι γεγονός ότι η δυναμική των οικογενειών παρατηρείται να αλλάζει. Η ένταση σταδιακά εξασθενεί ή χαλαρώνει πιο άμεσα. Οι γονείς φαίνεται να είναι πιο ικανοί να κατανοήσουν και να ανταποκριθούν πιο ικανοποιητικά στις ανάγκες φροντίδας των παιδιών τους. Ακόμη και αν κάποιοι δεν είναι σε θέση να το κάνουν, συχνά είναι σε θέση να το εντοπίσουν και σταδιακά ακόμη και να το αναγνωρίσουν. Όσο πιο ενδυναμωμένοι και ασφαλείς αισθάνονται, τόσο περισσότερη φροντίδα, προστασία και τρυφερότητα μπορούν να προσφέρουν στα παιδιά τους.

Αντίστοιχα, η καθημερινή επαφή με τα παιδιά και τους εφήβους κατά τη διάρκεια του προγράμματος, δίνει την ευκαιρία να παρατηρηθούν οι γενικές αλλαγές που άρχισαν να συμβαίνουν αργά και σταδιακά. Φαίνεται ότι αρχίζουν να αισθάνονται πιο ασφαλείς. Το πρόγραμμα λειτουργεί αποσυμπιεστικά, απορροφώντας την ένταση που μπορεί να νιώθουν. Οι άνθρωποι που απαρτίζουν την ομάδα του προγράμματος, επαγγελματίες και μη, έχουν γίνει σταδιακά ένα “στήριγμα” γι’ αυτούς, ένα σημαντικό σημείο αναφοράς. Τα παιδιά και οι έφηβοι έχουν δημιουργήσει σταθερές σχέσεις με ενήλικες, πέρα από το οικογενειακό και συγγενικό τους περιβάλλον, με τους οποίους μπορούν να πουν τα μυστικά τους, να μοιραστούν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους. Μπορούν να εμπιστευτούν. Μαθαίνουν όλο και περισσότερα, συμπεριφορικά φαίνονται πιο περιορισμένα και η λεκτική και συναισθηματική τους έκφραση έχει επίσης βελτιωθεί σημαντικά. Το παιχνίδι τους φαίνεται να δείχνει πιο ανέμελο. Σημεία που θα μπορούσαν να περιγράψουν έναν αποτελεσματικό τρόπο πρόληψης της βίας. Η βία, η οποία δίνει το παρόν – σωματικά και ψυχικά – στη ζωή τους με πολλούς τρόπους.

Θα μπορούσε η ενδοοικογενειακή βία να κατανοηθεί ως προσπάθεια αντιμετώπισης ή διαχείρισης του εσωτερικού ή εξωτερικού στρες σε καταστάσεις ζωής ή σχέσεων που βιώνονται ως σύνθετες; Ως στρατηγική ελέγχου που παρέχει μια αίσθηση ασφάλειας – τουλάχιστον προσωρινά – μέσω της σωματικής βίας; (Levold T. et al.1993)

Οι επαγγελματίες που ασχολούνται με τη βία και όλες τις μορφές της, είναι χρήσιμο να σκέφτονται ότι η προσέγγισή τους θα πρέπει να είναι ολιστική, περιλαμβάνοντας όλες τις διαστάσεις της, επειδή η βία είναι παρούσα και στις υπηρεσίες παιδικής προστασίας. Σε αυτό το σημείο θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί πόσες φορές οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας, η παιδική προστασία και τα δικαστήρια χρησιμοποιούν τη βία κατά των οικογενειών και όλων των μελών τους. Παραδείγματα αποτελούν η κράτηση ανηλίκων, η συνεχής μετεγκατάσταση ανάδοχων οικογενειών, η βίαιη απομάκρυνση παιδιών από τις οικογένειές τους για εισαγωγή σε ιδρύματα, η ποινική δίωξη και ο εγκλεισμός ανηλίκων ή ενηλίκων όταν οι γονείς τους διώκονται. Τα παιδιά “ξεριζώνονται” και η βία αναπαράγεται με διάφορους τρόπους στη μετέπειτα ζωή τους.

Στη σφαίρα αυτής της πολυπλοκότητας, ο τρόπος με τον οποίο οι επαγγελματίες αντιμετωπίζουν τη βία ή την κακοποίηση έχει ιδιαίτερη σημασία. Αν κάποιος θεωρεί την παιδική κακοποίηση έγκλημα, ψυχοπαθολογικό σύμπτωμα, αποκλίνουσα συμπεριφορά ή έκφραση φτώχειας, παίζει σημαντικό ρόλο το ερώτημα πώς και από τι πρέπει τελικά να προστατευτούν τα παιδιά (Levold T. et al. 1993).

Σύμφωνα με τις επίσημες οδηγίες του DHSS (Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων) “συνεργαζόμενοι” η παιδική κακοποίηση ορίζεται ως εξής: “Η βλάβη που προκαλείται στα παιδιά από τους γονείς ή τα άτομα που είναι επιφορτισμένα με τη φροντίδα τους μέσω άμεσης δράσης, παραμέλησης ή και των δύο” (DHSS 1988, στίχος 5.31). Η συζήτηση σχετικά με την παιδική κακοποίηση στην κοινωνία μας αλλάζει συνεχώς, ανάλογα με το τι αποτυπώνεται θεωρητικά τη δεδομένη στιγμή και τι όχι και ανάλογα με το ποιο μοντέλο κατανόησης χρησιμοποιείται (Herington, 1993). Γι’ αυτό το λόγο θεωρείται απαραίτητη μια ολιστική προσέγγιση.

Από την άλλη πλευρά, οι γονείς που παραμελούν τα παιδιά τους δυσκολεύονται να πιστέψουν ότι κάποιος νοιάζεται πραγματικά γι’ αυτά. Δεν αναγνωρίζουν τους εαυτούς τους ως “σημαντικούς άλλους” για το παιδί. Η εμφανής “απάθεια” ή “αδιαφορία” πολλών γονέων που παραμελούν, σε σχέση τόσο με τη φροντίδα των παιδιών τους όσο και με τη γενικότερη κατάσταση της ζωής τους, δείχνει ότι οι ίδιοι δεν μπορούν να φανταστούν ότι μπορούν να επιφέρουν ή να αλλάξουν κάτι με τις δικές τους δυνάμεις. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι αλλαγές χρειάζονται υπομονή και χρόνο. Η επιμονή των επαγγελματιών και των θεραπευτών για μια προσωπική επαφή και η δημιουργία μιας σχέσης εμπιστοσύνης σε αυτές τις περιπτώσεις έχει συχνά μεγαλύτερη θεραπευτική αξία από τη χρήση ορισμένων θεραπευτικών μεθόδων (Levold T. et al. 1993).

Οι Byrne & Mc Carthy υποστηρίζουν ότι οι έννοιες που χρησιμοποιούν οι επαγγελματίες όταν μιλούν για τους γονείς και τα παιδιά στην παιδική κακοποίηση, όπως “δράστες”, “θύματα” και “επιζώντες”, είναι πολύ έντονα προσκολλημένες και οδηγούν σε υπαρξιακή εγγύτητα. έτσι ώστε να μη μένει αξία σε άλλες ικανότητες και δυνατότητες του θύματος και να παγιώνονται σε συγκεκριμένους άκαμπτους ρόλους και θέσεις (Herington, 1993). Αυτό ισχύει και για την εργασία με τις οικογένειες. Η συμπερίληψη και η αντίληψη των γονέων πάντα δυαδικά, ως ζευγάρι, που εμπλέκεται τόσο στη συνεργασία για τα παιδιά όσο και γενικότερα για ολόκληρη την οικογένειά τους, φαίνεται να είναι απολύτως σημαντική και αναγκαία. Το να μην διαχωρίζονται αντίστοιχα ως “καλοί” ή “κακοί” απελευθερώνει από την αντίληψη ενός διπόλου, στο οποίο μπορεί να κινδυνεύουν να βρεθούν και να παγιδευτούν ως επαγγελματίες.

Ο Harry J. Aponte ορίζει το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αυτές οι συμπεριφορές μπορούν να “διαβαστούν” από μια διαφορετική οπτική γωνία. Για την ακρίβεια, αναφέρει για την Αμερική της δεκαετίας του ’90: “Η κοινωνική απομόνωση και ο κατακερματισμός σε συνδυασμό με τις ιδιοτροπίες της σημερινής κουλτούρας και των αξιών, μας έχουν καταστήσει έναν ευάλωτο λαό. Δεν συνδεόμαστε μεταξύ μας. Είμαστε ανήσυχοι και θυμωμένοι. Μας λείπει η συναίνεση στις αξίες και μια κοινή κοινωνική δομή που να μας ενώνει”. Και συνεχίζει, προσθέτοντας: “Δεν έχουμε μια κοινή συνείδηση, αλλά μια κοινή κοινωνία: “Οι οικογένειες διαλύονται. Οι κοινωνικές αξίες και δομές καταρρέουν. Οι άνδρες, ιδίως, χάνουν το κύρος και τους ρόλους τους- παρασυρόμενοι αρχίζουν να μπλέκουν σε μπελάδες. Οι γυναίκες δεν μπορούν να βασιστούν πάνω τους και πρέπει να στηριχθούν στον εαυτό τους. Η εταιρική σχέση μαραίνεται. Τα παιδιά χάνουν την εγγύτητα, την ασφάλεια και την κατεύθυνση που είχαν. Αρχίζουν να περιπλανώνται και να μπλέκουν σε μπελάδες. Αναπτύσσεται μια νέα φτώχεια, με τη δική της κουλτούρα απόγνωσης, αυτοαξιολόγησης και οργής” (Harry J. Aponte, 1994).

Τα παιδιά ή οι έφηβοι που υποστηρίζονται αποτελούν μέρος του οικογενειακού τους συστήματος με τη δική τους διαγενεακή ιστορία, η οποία θεωρείται απαραίτητο να λαμβάνεται πάντα υπόψη σε σχέση με το κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο των οικογενειών τους. Το κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο που τα ωθεί ή τα ωθεί να συμμετέχουν και ταυτόχρονα τα διαφοροποιεί. Σε αυτές τις οικογένειες η σχέση είναι ένα ζήτημα;

Θα ήταν δυνατόν να αναγνωριστεί η παραγωγή νέων πραγματικοτήτων, η δημιουργία ευκαιριών, η δυνατότητα επιλογών, η ενίσχυση των αποθεμάτων γονέων και παιδιών, η δημιουργία προοπτικής, η στήριξη της οικογένειας ως απάντηση στο αδιέξοδο; Φαίνεται ότι σε αυτή την περίπτωση η αύξηση της πολυπλοκότητας είναι η πιο δραστική πρόληψη της βίας και η πιο συμφέρουσα επιλογή για την προστασία των παιδιών. Τα ίδια τα συστήματα των οικογενειών προσκαλούν τους λειτουργούς νεολαίας σε αυτή τη σκέψη. Οι επαγγελματίες που προσανατολίζονται στη λύση μπορούν να γίνουν αυτοί που θα “αντέξουν”, αυτοί που θα “κρατήσουν” τα ψυχικά παιδιά και τους γονείς, αυτοί που θα πλαισιώσουν, αυτοί που θα υποστηρίξουν.

Αναφορές

Levold T. Wedekind E. & Georgi H. (1993). “Ενδοοικογενειακή βία. Δυναμική του συστήματος και θεραπευτικές προοπτικές”, Μετάφραση Κ. Ζήσης, Familiedynamik, τεύχος 3.

Aponte J. Harry. (1994). “Ψωμί και πνεύμα”: Θεραπεία με τους νέους φτωχούς. Ποικιλομορφία της φυλής, του πολιτισμού και των αξιών”, Εκδόσεις W. Norton & Company, σελίδα 3 -4

Herington S. London (1993), “Constructivism and child abuse”. Μετάφραση Κ. Ζήσης, Familiedynamik, τεύχος 3.